Antalya’nın Konyaaltı ilçe merkezindeki Hurma Mahallesi’ne hudut Üzümcek Dağı’nın art tarafında, Hacısekililer Mahallesi Domuzağılı mevkinde, AÜ Arkeoloji Kısmı’ndan Prof. Dr. Nevzat Çevik tarafından 1993’te tarihi bir yerleşim alanı belirlendi. Birinci belgelemelerin o yıllarda yapıldığı, 3’üncü yüzyıla tarihlenen köy niteliğindeki yerleşim alanına, uzun yıllardır definecilerin büyük ziyan verdiği tespit edildi.
Bölgede haziran ayı başlarında AÜ Arkeoloji Kısmı’ndan Prof. Dr. Gül Işın ve öğrencilerinden oluşan bir takım, yeni bir belgeleme çalışması başlattı. Daha evvelki yıllarda tespit edilen dört başka öbekteki, üzerlerinde çeşitli betimlemelerin de olduğu 3’üncü yüzyıl Roma devrine tarihlenen 15 lahitte yeni belgeleme çalışmaları yapıldı.
Müze müdürlüğü kontrolündeki tarihi yerleşim alanındaki lahitlerin kırıldığı, parçalandığı ve alanın uzun yıllardır definecilerin talanı nedeniyle büyük tahribata uğradığı tespit edildi. Gerekli tedbirler alınmadığı için köylülerin, yerleşim alanına giden yolu taşlarla kapatarak, definecileri engellemeye çalıştığı görüldü.
‘Gözden kaçmış konuları pahalandırmak istedik’
Küçük bir köye misal tarihi yerleşim alanında birinci çalışmaların 1993’te Prof. Dr. Nevzat Çevik tarafından başlatıldığını belirten Işın, akabinde 1998 ve 2011’de tescil çalışmaları yapıldığını söyledi. Alanın kurum ve kuruluşlar tarafından bilindiğini, o yıllarda bilim dünyasına tanıtıldığını da anlatan Işın, “Bizim buraya gelmemizin sebebi belgelemeleri tekrar gözden geçirmek dileğiydi.
Belgeme konusunda yeni teknolojiler gelişti, öğrencilerimiz bu yeni belgeleme metotlarında uzmanlaşma isteğinde oldukları için hem saha pratiğini artırmak, hem de bu alanla ilgili gözden kaçmış konuları kıymetlendirmek istedik” diye konuştu.
‘Umarız bundan sonra o denli şeyler yaşanmaz’
Lahitlerin ot paklığı yapılarak görünür hale getirildiğini belirten Prof. Dr. Gül Işın, alanda definecilerin tahribatına ait şunları kaydetti:
“Eski yıllarda ve son periyotlarda tahribat olduğunu biz de gözlemlediğimiz için müzeyi haberdar ettik. Müze müdürlüğü de jandarmayı haberdar etti. Bu tahribatı engelleyebilmek için uzun soluklu ve daima tekrar eden denetimlerini artırdı jandarma. O noktada bir suçüstü de yapıldı açıkçası. Ama biz çalışmaya başladığımız haziran başından beri denetim altında. Umarız ki bundan sonra bir daha o denli şeyler yaşanmaz.
Zaten emelimiz bizim bu gerçek ve nitelikli belgeleme sonrasında müdafaa önlemlerini artırmak ve alanı tahminen ziyaretçiyle de buluşturma imkanı yaratmak. Nihayette meraklı çok kişi var. Elbette bu bölgede yanı başında yaşayan, örneğin Hurmalılar tahminen görmek ister, ancak evvel korunması gerekiyor alanın.”
‘Arkeologlar için değişik bilgiler sunan bulgular var’
Bölgede gibisi çok fazla küçük yerleşim alanı olduğundan bahseden Işın, “Burası yalnızca onlardan bir tanesi, gözlemlediğimiz kadarıyla M.S. 3’üncü yüzyıl başlarına ilişkin. Çoklukla çabucak tüm lahitlerin yapılış tarihleri aşağı üst bu süreci gösteriyor. Hem yazıtlar hem de betimlemelerindeki özellikler nedeniyle bu tarihi verebiliyoruz.
Aynı vakitte geride küçük bir yerleşim alanı var. Orada da kimi mimari buluntular, bezemelerle bağlı yaptığımız tahlillere nazaran Roma İmparatorluğu devriyle bağlantılı bilgilerin net olduğunu söyleyebiliriz. Lahit dışında çok az, temel prestijiyle nekropol alanı, bu halde 3-4 adet daha lahit öbekleri var. Toplamda 15 adet lahit var. Biraz daha üstünde bu lahit öbeklerinin yapıldığı taş ocakları var. Onların yapılış basamaklarına dair fikir veren, yarım imal kapaklar, lahitler üzere arkeologlar için enteresan bilgiler sunan bulgular var” sözlerini kullandı.
‘Yerleşim bir köy niteliği taşıyor’
Köy niteliğindeki bu yerleşimin ismini şimdi bilmediklerini açıklayan Işın, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Yerleşimin bir köy niteliği taşıdığını kestirim ediyoruz. Zira kamusal yapılara dair izleri şimdi yakalayamadık bu süreçte. Lakin bu yerleşime atıfta bulunabilecek birtakım etraf vilayetlerden Attalia, Termessos, Phaselis üzere etraf kentlerin kullanım alanında olabilen, olması gereken bir köy niteliğinde ve kimi yazıtlarda farklı önermeler olabiliyor buradaki yerleşmeyle ilgili.
Şu anda onu araştırıyoruz. Biz de tam olarak bir şey söylemekte zorlanıyoruz. Ancak bildiğimiz kadarıyla Attalia kasasına ceza ödemelerinin yapıldığı, yani Attalia ile kontaklı bir köy. Şu ana kadar ki bilgilerimiz bize bunu gösteriyor.”
