Şapkadan çıkan son tavşan, küçük ve orta ölçekli şirketlere yönelik “Döviz mevduatlarınızı bozmazsanız banka kredisi kullanamazsınız” kararı oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün piyasaların kapanmasından sonra açıkladığı kararın tesiriyle dolar 17.4 TL’den 16.48’e kadar geriledi. Hafta sonu sığ piyasada, 17 TL’nin altında 16.9’a yakın bir düzeyde kalmaya devam ediyor… Yani şapkadan gerçek bir tavşan mı çıktı? Yoksa sihirbazın son illüzyonunu mu izliyoruz?
Bu soruya karşılık vermeden evvel dün akşam ne olduğuna, mesainin bittiği dakikalarda doların nasıl 16.48’e gerilediğine bakalım…
Dün akşam yorgun argın işten çıkan KOBİ işverenleri, oldukça teknik bir sözle yazılmış BDDK kararını yayınlanır yayınlanmaz okuyup apar topar internet bankacılığına girerek “Sat” talimatı vermiş olabilirler mi? İsmet İnönü’nün meşhur kelamıyla, “Hadi canım sen de”.
Dün akşam büyük olasılıkla Kur Muhafazalı Mevduat’ın açıklandığı 20 Aralık gecesinde olduğu üzere Merkez Bankası’nın rezervleri devredeydi.
Mayıs’ta Merkez Bankası rezervlerinden piyasaya 14 milyar dolar satıldığı hesaplanıyor (HSBC Portföy’ün hesabı.) Döviz satışları bu ay da sürdü, geçtiğimiz hafta Merkez Bankası’nın net rezervleri 7.4 milyar dolara geriledi. Bu sayı, son 20 yılın en düşük düzeyini söz ediyor. Swap (Para takası) ile öbür bankalar ve öbür ülke merkez bankalarından borç alınan dövizler çıkarıldığında rezervler – (Eksi) 53.8 milyar dolar düzeyinde.
BDDK’nın dün açıkladığı karar 15 milyon TL karşılığı (Yani yaklaşık 900 bin dolar) döviz mevduatı bulunan şirketlerin banka kredisi kullanmasını yasaklıyor. Yalnız değerli bir istisnası var: Cirosu, döviz mevduatının 10 katından fazla olan şirketler bu karardan muaf. Yani iktisat idaresi büyük şirketlere “İstediğiniz kadar döviz alıp satabilirsiniz” derken küçük ve orta uzunluk ölçekli şirketlerin gırtlağına çöktü.
Türkiye’de banka kredi kullanmayan şirket sayısı son yıllarda çok azaldı. Hasebiyle dünkü karar KOBİ’leri, “Ya döviz mevduatı ya kredi” ikilemiyle karşı karşıya bırakacak. Birçoğunun önümüzdeki günlerde dövizlerinin bir kısmını sattığını göreceğiz. Pekala bu karar, doların düşmesini sağlayacak mı? Piyasanın beklediği tavşan bu mu?
Hayır. Zira döviz mevduatının değerli kısmı küçük değil büyük şirketlerde. Finnet 2000’den en çok döviz durum fazlası olan şirketleri çıkardım.
Görüldüğü üzere döviz mevduatının kallavi kısmı büyük şirketlerin elinde bulunuyor. İktisat idaresi onların döviz talebinin gerçek gereksinimlerden, küçük ve orta uzunluk ölçekli şirketlerinkinin ise spekülatif hedeflerden kaynaklandığını düşünüyor ki, yasağı KOBİ’lere getirdi. Yani dolar küçük ve orta ölçekli şirketler yüzünden mi yükseliyordu? Hatalıyı bulduk mu?
Dolar karpuz değil ki, fiyatı arz talebe nazaran belirlensin! TL, KOBİ işverenleri dolara yöneldiği için kıymet kaybetmedi, Türkiye’nin çok derin makro ekonomik sorunları olduğu için paha kaybetti.
Enflasyon yüzde 100’e, cari açık 50 milyar dolara gidiyor. TL bu yıl yeniden en çok paha kaybeden para ünitesi oldu zira gelişen ülkeler klasmanında enflasyonun bu kadar yüksek olduğu öbür bir yer yok.
Bütün bunların üzerine Türkiye’nin finansal ve siyasi risklerini, Merkez Bankası rezervlerinin Swap (Para takasıyla borç alınan dövizler) hariç eksi 53.8 milyar dolarda olduğu ve Türkiye’nin her an şu yahut bu ülkeyle yeni bir ağız dalaşı, hatta sıcak çatışmaya girebileceğini ekleyin. Çilek olarak da Merkez Bankası’nın siyaset faizinin yüzde 14’te olduğu, bu nedenle kimsenin parasını TL’de tutmak istemediği gerçeğini koyun.
Böyle bir ülkede KOBİ’lere kredi yasağı koyarak doların düşmesini beklemek serap görmekten öbür bir şey değil.
