Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) tarafından yayınlanan, 148 ülkeyi kapsayan Global Haklar Endeksi’ne nazaran, Türkiye, çalışanlar için en berbat 10 ülke ortasında yer aldı. Raporda, “Türkiye’de 2022 yılında da emekçi hakları ve özgürlükleri ihlal edilmeye devam etti. Protestolara polis müdahalesi ve sendikacılara yönelik baskılar ve tutuklamalar dikkat çekti. 2021 yıl 1 Mayıs’ında 212 kişi gözaltına alındı” hatırlatması yapıldı.
ITUC, Global Haklar Endeksi’nin bu yıl dokuzuncusunu yayınladı. ITUC, dünyada yükselen enflasyona ve ekonomik duruma vurgu yaparken “İşçi hakları çöküyor” uyarısı da yaptı.
Küresel Haklar Endeksi ile ilgili açıklamada görüşlerine yer verilen ITUC Genel Sekreteri Sharan Burrow, dünya genelinde yaşanan ekonomik durumu “çoklu ve harikulâde krizler” olarak niteledi. Tarihi eşitsizlik düzeyi, iklim acil durumu, ömürleri ve geçim kaynaklarını yok eden salgın, yıkıcı mahallî ve global çatışmalar yaşandığını lisana getiren Burrow, “İşçiler bu krizlerin ön saflarında” dedi.
Burrow, 2022 Global Haklar Endeksi’nin, “hükümetler ve patronların, personel haklarına saldırmasıyla istikrarsızlığın nasıl istismar edildiğini ortaya koyduğunu” belirtti. Dünyanın yaşanan hasarı geri almaya başlaması için yeni bir toplumsal mukaveleye muhtaçlık olduğunu belirten Burrow, bu toplumsal mukavelenin işler, fiyatlar, haklar, toplumsal müdafaa, eşitlik ve kapsayıcılığı kapsaması gerektiğine de işaret etti.
‘Türkiye’de sistematik sendika düşmanlığı’ vurgusu
Endeksin Türkiye ile ilgili kısmında, “grev yasakları”, “sendikacıların tutuklanması” ve “sistematik sendika düşmanlığı” vurgulandı. 148 ülkeyi kapsayan endekste Türkiye; emekçi hakları açısından en makûs 10 ülke ortasında Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Myanmar, Filipinler, Eswatini ve Guatemala ülkeleriyle birlikte anıldı.
“Türkiye’de 2022 yılında da personel hakları ve özgürlükleri ihlal edilmeye devam etti. Protestolara polis müdahalesi ve sendikacılara yönelik baskılar ve tutuklamalar dikkat çekti. 2021 yıl 1 Mayıs’ında 212 kişi gözaltına alındı” bilgileri aktarılan raporda, patronların de sistematik bir biçimde sendika düşmanı uygulamalara devam ettiği ve örgütlenmeye çalışan çalışanları işten attığı kaydedildi. Şu olaylar hatırlatıldı:
“Kocaeli’de bulunan ve Renault, Fiat, Toyoto, Hyundai ve Ford üzere markalara üretim yapan Farplas Otomotiv fabrikası çalışanları fiyat artışı talebiyle Birleşik Metal-İş Sendikası’na üye oldular. İşten çıkartmaları protesto etmek için fabrika içinde hareket yapan personellere polis müdahale etti. Polisin biber gazı kullandığı müdahale sırasında sendika şube yöneticileri Necmettin Aydın ve Engin Kulu’nun ortalarında bulunduğu 106 kişi gözaltına alındı. Polis biber gazı kullanmaya gözaltı araçlarında da devam etti ve yaralananlar oldu.”
’13 ülkede sendikacılar öldürüldü’
Endeksle birlikte yayınlanan rapordan öne çıkan başlıklar da şöyle:
“- Bu yıl El Salvador, Nijer ve Suudi Arabistan için ülke notları güzelleşirken Ermenistan, Afganistan, Avustralya, Burkina Faso, Gine, Jamaika, Lesoto, Hollanda, Tunus ve Uruguay için berbatlaştı.
– 13 ülkede sendikacılar öldürüldü. Ülkelerin yüzde 41’inde tabir ve toplanma özgürlüğü ihlal edildi. 69 ülkede personeller keyfi tutuklamalar ve gözaltılar yaşadı. Ülkelerin yüzde 66’sı personellerin adalete erişimini engelledi yahut kısıtladı.
– 113 ülke, çalışanları sendika kurma yahut sendikaya katılma haklarından yoksun bıraktı. Bu sayı 2021’de 106’daydı. Afganistan, Burkina Faso, Myanmar, Suriye ve Tunus’taki emekçiler, işyeri temsilinden dışlandı.
– Ülkelerin yüzde 77’si çalışanların sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını engelledi.
‘Ülkelerin yüzde 87’si grev hakkını ihlal etti’
– Ülkelerin yüzde 74’ünde, yetkililer sendikaların tescilini engelledi. Afganistan, Belarus, Mısır, Ürdün, Hong Kong, Myanmar ve Sudan’daki bağımsız sendikal faaliyetlere yönelik devlet baskısı arttı.
– 50 ülke çalışanları fizikî şiddete maruz bıraktı. 2021’de bu sayı 45’ti.
– Ülkelerin yüzde 87’si grev hakkını ihlal etti. Belarus, Mısır, Hindistan, Myanmar, Filipinler ve Sudan’daki grevler, sendika başkanlarının tutuklanması yahut şiddetli baskıyla söndürüldü.
– Her beş ülkeden dördü toplu pazarlığı engelledi. Toplu pazarlık hakkı kamuda ve özel dalda aşındırıldı. Tunus’ta, başbakanın müsaadesi olmadan sendikalarla müzakere yapılmasını yasakladı.”
