Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından haziran ayında yapılan açıklamada Omicron’un alt varyantlarından şimdiye kadar en bulaşıcı olduğu düşünülen ve hem aşılardan hem de bağışıklıktan kaçma kabiliyetine sahip BA.4 ve BA.5’in 110 ülkede hadise artışlarına neden olduğuna dikkat çekilmişti. Gerçekten güçlü ve farklı özelliklerinden ötürü bu 2 tehlikeli varyantın, yeni bir Covid-19 dalgasını tetiklediğini belirten Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin, “Geçtiğimiz ocak ayında ‘Omicron varyantını hafife almayın. Pandemide yeni bir kuvvetli periyoda girebiliriz’ demiştim. Yeni enfeksiyon dalgası daha tehlikeli olabilir. Ayrıyeten yeni alt varyantların da ortaya çıkması kuvvetli ihtimal” öngörüsünde bulundu ve şu bilgileri verdi.
Nasıl yayıldı?
BA.4 alt varyantı birinci olarak 10 Ocak 2022’de, BA.5 alt varyantı da 25 Şubat’ta Güney Afrika’nın iki farklı bölgesinde tespit edildi. DSÖ, mart ayında izleme listesine ekledi. Avrupa’da ise “endişe verici varyantlar” olarak belirlendiler. Takip eden vakitte neredeyse tüm Güney Afrikalıların aşılanmasına yahut Covid-19’a yakalanmasına karşın, nisan ve mayıs aylarında ülkeyi silip süpürdü. Yakın vakte kadar uzmanlar, dalgaların Delta ve Omicron üzere değişkenler tarafından körüklendiğini düşünüyordu. Güney Afrika’yı kısa müddette istila eden ve 110 ülkeye süratle yayılan bu 2 yeni alt varyant, alt varyantların da kendi dalgalarına neden olabileceğini kanıtladı. Ayrıyeten uzmanlar, Omicron’un yeni alt varyant oluşturma ve yeni nişler bulmaya devam etme konusunda çok fazla yetenekli olduğunu söz ediyor. Yeni alt varyantları tehlikeli yapan, teneffüs derdinin erken belirtilerinin görülmemesi ve sonradan akciğeri maksat alması. Bariz semptomları ise Omicron’daki üzere ateş, boğaz ağrısı, uyku bozukluğu ve halsizliktir.
BA.4 ve BA.5 nedir?
Omicron birinci defa Güney Afrika’da tespit edilerek Kasım 2021 prestijiyle Delta varyantının önüne geçti ve üç alt varyantıyla (BA.1, BA.2, BA.3) birlikte süratle yayılmaya başladı. Omicron’un birinci alt varyantlarına birebir anda rastlanmış ve bir evvelki hakim varyant Delta’dan daha bulaşıcı olduğu lakin daha hafif bir hastalık seyrettiği belirtilmişti. BA.4 ve BA.5 Omicron’un evvelki alt varyantıyla pek çok ortak özellik taşısalar da kimi farklılıklar da gösteriyorlar. Bu alt varyantlar başkalarına nazaran daha yüksek bulaşıcılık oranlarına sahipler. Zira virüsün hücrelerimize girmesine müsaade veren Spike proteinini etkileyen iki mutasyon, onları daha bulaşıcı hale getirdi. Yeni alt varyantlar daha evvel kazanılmış bağışıklıktan başkalarından daha kolay kurtuluyor. Bu da tekrar enfeksiyon ihtimalini artırıyor. Epidemiyologlara nazaran BA.4 ve BA.5 alt varyantlarının uğradığı mutasyon onları mevcut aşılara karşı daha dirençli hale getiriyor. Dr. Sato ve grubunun araştırmaları da BA.4 ve BA.5’in hamsterlarda BA.2’den daha ölümcül olduğunu ve kültürlenmiş akciğer hücrelerini daha yeterli enfekte edebildiğini gösteriyor.
Nasıl korunabiliriz?
BA.4 ve BA.5 dalgalarının boyutları vakit içinde ülkeden ülkeye değişiklik gösterecektir. Güney Afrika dışında en çarpıcı örnek, Covid-19 aşılama ve hızlanma oranlarının çok yüksek olduğu Portekiz’de, son dalgayla alakalı vefat ve hastaneye yatış düzeyleri, maalesef birinci Omicron dalgasına çok benzemektedir! Münasebetiyle maske, aralık, hijyen konusunda ivedilikle önlem alınması ve yeni aşıların geliştirilmesi gerekir.
NAZAN DOĞANER HALICI- SÖZCÜ GAZETESİ
