Özelleştirilen şeker fabrikaları ve şeker fiyatlarındaki artışın nedenlerinin tespiti için hazırlanan araştırma önergesi TBMM’ye sunuldu. Önergeyi hazırlayan CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, şeker pancarı tarlasını ziyaret etti. Gürer’e konuşan bir çiftçi, “Çiftçi son günlerinde. Elektrik üç, beş kat. Her şey çok farklı, pancara verilen fiyatlar o kadar değil. Çiftçi pancar üretemeyecek durumda. Son şansı” dedi.
Gürer ise şöyle konuştu:
“Bu devirde şayet şeker pancarı avans fiyatı en az bin 700 lira civarında bir sayı olmazsa, çiftçi önümüzdeki yıl kalan son çiftçilerini harcayacak. … Çiftçinin tarlası var, traktörü var. Bir şeyler ekmeye çalışıyor. Her sene sahipsizlik çiftçinin belini büküyor.”
Çiftçiler: Takviye filan görmedik
Gürer’in “Bunca yıldır çiftçinin bu türlü sahipsiz kaldığı bir devir oldu mu hiç?” sorusuna üzerine çiftçiler, “Yok. Bu periyot gerçekten çok zorladı çiftçiyi. Maliyet çok arttı” karşılığını verdiler. Gürer’in Bakanlığın takviye verip vermediğini sorması üzerine, “Biz dayanak filan görmedik. Anca ayda bir fabrikadan dönüm başına avans açılıyor. O zati bizim kendi paramız. Mazotta, gübrede takviye almıyoruz” diye konuştu.
Gürer’in Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) kapsamında mazot dayanağı verilip verilmediğini, Bakan’ın maliyetin yarısını karşıladıklarını söylediğini anımsatması üzerine, “Yok. Çok düşük. O neyi karşılayacak?” karşılığını aldı.
Gürer, “Geçen yıl bir dekara 18 liraydı takviye, 20 lira yaptılar, 22 lira yaptılar mazot takviyesini. Meğer bir litre mazot geçen yıl 8 lira 80 kuruştu. Bu yıl 22 lira” diye konuştu.
Gürer: Şeker pancarı taban fiyatı çiftçiyi şad etmedi
Gürer daha sonra yaptığı açıklamada ise şunları kaydetti:
“Şeker pancarı taban fiyatı çiftçiyi mutlu etmedi. Bin 400 lira artı 50 lira ile takviyeyle bin 450 liralık taban fiyatı çiftçinin beklentisini karşılamadı. Çiftçinin beklentisi bin 700 lira civarında bir taban fiyatıdır. Geçtiğimiz yıl şekerin fiyatı 5 lira 70 kuruştu. Bugün özel fabrikadan şekerin kilosu 26 lirayı geçmiş durumda. Özel fabrikalardaki şekerdeki artış ne yazık ki üreticinin şeker pancarındaki fiyat artışı biçimine dönüşmedi. Çiftçi keyifli değil. Bir yıl öncesinde 93 bin olan çiftçi sayısı şeker pancarında bu yıl 78 bine düştü. Daima olarak çiftçi sayısı azalıyor. Rekolte geçtiğimiz yıllarda randıman artışıyla dengelense de sorun giderek derinleşiyor. Önümüzdeki süreçte şeker fiyatlarının artması halinde çiftçinin ekim yapmama riski bu biçimde büyüyor.”
‘Özelleştirme bu süreçte en değerli etken’
Gürer, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’nin, 2008 yılında ülkemizdeki şeker fabrikalarını özelleştirme kapsamına aldığını, 2018’den evvel 4 defa yapılan ihalelerin çeşitli nedenlerle iptal edildiğini ve 2018 yılında 25 şeker fabrikasından 10’unun özelleştirildiğini hatırlattı.
Gürer “TÜRKŞEKER 29/4/2021 tarihli ve 3923 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak Türkiye Varlık Fonuna devredilmiş olup bünyesindeki 15 şeker fabrikası faaliyetlerini sürdürmektedir” dedi.
Gelinen noktada özelleştirmede öngörülen amaçların tam aksi sonuç verdiğinin görüldüğünü anlatan Ömer Fethi Gürer, “Pancar üreticisi korunmamış, çalışanların işini kaybetmesi önlenmemiş, şeker fiyatları katlamış, arz sorunu oluşmuştur. Özelleştirme bu sürecin oluşmasında kıymetli etkendir bu nedenle özelleştirme için gerçekçi bir araştırma ihtiyaçtır” diye konuştu.
‘Özelleştirmeye yer yaratanların şeker fiyatlarında sorumluluğu var’
Şeker fiyatlarının artmasında direkt özelleştirmelerle oluşan yüksek bir tesir olduğuna değinen Gürer, Meclis Araştırma Önergesi’nde şu sözlere yer verdi:
“Hedefler vatandaşın faydasına olacak bir noktada belirlenmeyince tam aksi istikamette geliştiğine nazaran özelleştirme kararına yer yaratanların, raporlar tanzim ederek savunanlar ve bu kararı verenlerin artan şeker fiyatlarında sorumluluğu vardır. Özelleştirmeden 78 bine kadar düşen pancar çiftçisinin durumunu, stratejik bir eser olan şeker pancarında yaşanan meselelerin çok istikametli soruşturması bu bağlamda şeker pancarının ve şekerin geleceği açısından değerli bir yol gösterici çalışma olacaktır.”
‘Şekerde ağzımızın tadını kaçırdılar’
Gürer, “TÜİK, 19 milyon ton şeker pancarı üretileceğini iddia ediyor. 2011 yılında 171 bin 752, 2020 yılında 93 bin 812, 2022 yılında 78 bin 755 şeker pancarı çiftçisi ekim yaptı. Çiftçi sayısı düşüyor. Özelleştirme şeker pancarı üretimini de vurdu. Şekerden mamul eser fiyatları şekere bağlı olduğundan daima zamlanıyor. Ekonomik krizle bir arada özelleştirmelerin problemleri artırdığını görüyoruz. Bakan, özel kesim fabrikaları şeker fiyatını kendi belirler, kontrat bu türlü diyor ve özgür piyasa şartlarına işaret ediyor. Şekerde ağzımızın tadını kaçırdılar. Özel artırım yapıyor, kamu fabrikalarını artırım yapmaya zorluyor. Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi meseleleri katladı” tabirlerini kullandı.
