Geçtiğimiz aralık ayında başlatılan Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması, döviz kurlarının çok yükselmesini dizginlediği üzere, Türkiye’nin güçlü halde büyümesine katkı verdi ve yüz binlerce kişilik ek istihdam sağlamasına yardımcı oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık 2021’de açıkladığı Kur Muhafazalı Mevduat açıklamasının üzerinden 10 ay geçti. Açıklamanın akabinde vatandaşlar ve şirketler birikimlerini dolar yerine Kur Muhafazalı Mevduatlarda değerlendirmeye başladı. Kur muhafazalı hesaplarda biriken para ölçüsü 1 trilyon 370 milyar lirayı aştı. Kur Muhafazalı Mevduat ve İştirak Hesaplarını tercih eden vatandaşların ve şirketlerin toplam sayısı 2 milyon 138 bin 489’a ulaştı.
TL MEVDUATININ %35’İ KUR KORUMALIDA
Muhalefetin tenkitlerine karşın büyük ilgi gören Kur Muhafazalı uygulamasının ulaştığı sayı, bankacılık bölümünün toplam mevduatının yüzde 16’sını ve TL cinsi mevduatların ise yaklaşık yüzde 35’ini oluşturuyor. Üstelik uygulama sayesinde ortalama mevduat vadesinin 45 gün olan Türkiye’de, kıymetli bir kaynağın TL olarak 90 günlük vadede tutulmasını sağladı.
GÜÇLÜ BÜYÜME VE İSTİHDAM SAĞLADI
Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasıyla birlikte Merkez Bankası, Eylül-Aralık 2021 periyodunda faizi 5 puan (500 baz puan), bu yıl ise 2 puan (200 baz puan) olmak üzere toplam 7 puan (700 baz puan)düşürmesi, hem yüksek büyüme sağladı hem de istihdamı artırdı. Şirketlere uygun oranlarda sağlanan kredilerin de tesiriyle Türkiye bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 7,5 ve ikinci çeyrekte ise yüzde 7,6 büyüme kaydetti. ABD’nin iki çeyrek üst üste yaşadığı küçülme ile resesyon yaşadığı, Avrupa ülkelerinin resesyon riskiyle karşı karşıya kaldığı bu yılın birinci yarısında Türkiye’nin yüzde 7,5 büyümesinde faiz düşürmenin büyük tesiri oldu.
ŞİRKET İFLASLARI KAÇINILMAZ OLURDU
Türkiye Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması yerine faiz artırmayı tercih etseydi ne olurdu? İktisat idaresinin yaptığı tahlile nazaran; faizi artırarak kur ataklarının önüne geçme eforunun iktisada tesiri daha yıkıcı olurdu. Merkez Bankası kurların yükselmesini durdurmak için faizleri 10 puan (1000 baz puan) artırsaydı; bankacılık bölümü yükümlülükleri yükselecek ve banka bilançoları kötüleştirecekti. Bu faiz artışı gerçek kesimin borcunu geri çevirmesini zorlaştıracak ve bilançolarının bozulmasına sebep olacaktı. Bu durum birçok firmanın faaliyetinin aksamasına yahut durmasına yol açardı.
EKONOMİ BÜYÜMEZ KÜÇÜLÜRDÜ
10 puanlık bir faiz artışının yapıldığı ve faizlerin 1 yıl boyunca yüksek seyrettiği varsayımı altında yapılan tahlile nazaran; kullandırılan krediler kıymetli ölçüde azalacak ve bu durumun tüketim ve yatırım kararlarını olumsuz etkileyerek ekonomik aktivitenin yavaşlamasına sebep olurdu. 10 puanlık faiz artışı ekonomik büyümeyi bir yıllık devirde 1,5 ile 2,7 yüzde puan ortasında düşürecekti. Üstelik faiz artışı sayısı, boyutu ve müddeti üzere nedenlerle her 10 puanlık faiz artışında bu olumsuz tesir katlanarak artacaktı.
1,4 MİLYON KİŞİ İŞSİZ KALIRDI
Büyümedeki kuvvetli seyir iş gücü piyasasına olumlu yansımaları yılın birinci yarısında görüldü. Türkiye ocak-haziran devrinde yaklaşık 900 bin kişilik ek istihdam sağladı. Aralık 2021’de yüzde 11,2 olan işsizlik oranı temmuz ayı prestijiyle yüzde 10,1’e geriledi. 10 puanlık faiz artışı yapılsaydı, işsizlik azalmaz artardı. Kredi maliyetlerinin artacak olması nedeniyle ekonomik aktivitede görülen daralmanın tesiriyle faiz artışının olmadığı duruma nazaran bir yılda yaklaşık 800 bin ile 1,4 milyon kişi ortasında istihdam kaybı olurdu.
RANTİYE DEĞİL VATANDAŞ KAZANDI
Türkiye Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması yerine faiz artırmayı tercih etseydi, ekonomik büyüme yüzde 2,7 puan aşağıda ve 1,4 milyon kişi işinden olacaktı. Parasını kur korumalıya yatıran 2,1 milyon vatandaşa ve şirketlere ödenen 76 milyar liralık nema 3-5 rantiyenin cebine girecekti.
KUR ATAKLARINI BİTİRDİ
Muhalefetin lisanına doladığı Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması, Türk Lirası’nı maksat alan kur ataklarının da önüne geçti. Döviz kurlarındaki çok dalgalanmayı durduran uygulamanın başladığı tarihten bu yana doların TL karşısındaki değerlemesi yüksek enflasyon ortamına karşın hudutlu kaldı. Kurların istikrarlı seyretmesi sayesinde önünü görebilen yatırımcı, endüstrici, tüccar ve ihracatçı geleceğe daha itimatla bakmaya başladı.
İbrahim Acar
