İzmir’in Urla ilçesindeki Klazomenai Antik Kenti 4 bin 861 ada 1 parsel içerisinde İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurası’ndan alınan müsaadeyle, İzmir Arkeoloji Müzesince sondaj hafriyatları sonucunda mezar olduğu öne sürülen buluntulara rastlandı. Alanda yapılaşma talebi çıkmasıyla yapıldığı belirtilen hafriyatlarda yükü azaltmak ve çalışmalara takviye olmak hedefiyle iş makinesi kullanıldığı ortaya çıktı. Eski Panaztepe Hafriyat Lideri olan Arkeolog Prof. Dr. Armağan Erkanal, iş makinesi uygulamasını eleştirerek üçüncü derece SİT alanı ilan edilen kelam konusu bölgenin mezar buluntularını içermesi nedeniyle birinci dereceye dönüştürülmesi gerektiğini anlattı. Prof. Dr. Erkanal, “Klazomenai’de birinci vahşet değil bu. Burada bir vahşetle karşı karşıyayız. Fotoğraflarda bir nekropol alanının tahrip edildiği görülüyor. Alanın kültür toprağı olduğunu gösteren emareler var. Kültürel birikimlerin çıkma mümkünlüğü yüksek bu yüzden kesinlikle kazma kürek kullanarak derinleşilmesi gerekir. Bir alanda bu kadar şey çıktığı vakit bu inşaatın durdurulması gerekir. Değil dozer sokmak, etrafındaki boş alanların da muhafazaya alınması gerekir” sözlerini kullandı.
‘Kuruldaki yaklaşım bilimsel değil’
Klasik arkeologların bir hafriyatta mabet, sütun, mermer ve görkem olmasını beklediğini söz eden Erkanal, şöyle devam etti
“”
‘Kazı alanında yanmış kemiklerden bahsediliyor’
Ayrıca alanın kesinlikle korunması gerektiğinin altını çizen Erkanal, “Bir metrede yaptığınız tahribat tahminen çok değerli bir periyodun çok kıymetli bir kesimini yok etmek oluyor. Bu alanların kesinlikle korunması lazım. Ben hafriyat liderlerinden biri olsaydım hafriyatın derhal durdurulmasını talep ederdim. Bu mezarlık alanında yanmış kemiklerden bahsediliyor. Bu kremasyon geleneğidir. Mezara, yeni bir birey konulacağı vakit, eski bireyler kenara itiliyor. Etler erimemişse mezarın içinde ateş yakılıyor. Bu ateş hem mezarı dezenfekte ediyor hem de cesetleri ortadan kaldırıyor. Yanmış olan her kemik bizim için kıymetli. Kremasyon geleneğinde en erken örnek Neolitik Çağ’dadır. Klazemenai’de yuvarlak bir yapı var. Bu yapı tahminen de Batı Anadolu’nun birinci kremasyon yapısı bile olabilir. Burada o denli gelişi hoş bir hafriyat yapılmış ki, tahminen kremasyon ile ilgili kemiklerin nerelerde toplandığı bile anlaşılamamış. Arkeoloji aslında iğne ile kuyu kazmaktır. Bu kadar geniş yüzeyleri birden teğe açmak güzel bir şey değil” diye konuştu.
‘Alana insan bile sokulmamalı’
Doğa ve Kültürel Ömür Teşebbüsü Sözcüsü ve kent planlamacısı Ahmet Tuncay Karaçorlu ise mevzuya ait, “Alanda değişik parsellerde yapılaşma talebi çıktığında muhafaza heyeti şahısları yönlendiriyor. Burada da birebir süreç yapılmış. Bu alanın nekropol olduğu öğrenildiğinde derhal önlem alınmalıdır. Uzmanlara devredilmeli, alana kepçe değil insan bile sokulmamalıdır. Buradaki hafriyat durdurulması gerekirken bir kurtarma kazısına dönüştürülmüştür” tabirlerini kullandı.
Ekinoks Etraf ve Kültür Derneği Lideri Başak Yasemin Kumaş ise “Derneğimize hafriyat alanına kepçe sokulduğu istikametinde bir ihbar geldi. Birinci kere bu türlü bir uygulamayla karşılaştık. Yüzün üzerinde mezar çıkmış bir alanda kepçe çalıştırılması bize çok tuhaf geldi. Görüştüğümüz uzmanların hepsi bu türlü bir şeyin olamayacağını söyledi. Biz mevzuyu savcılık makamına taşımak üzere gerekli çalışmaları başlattık” dedi.
Öte yandan, Klazomenai Antik Kenti Arkeolojik Hafriyat Lideri Prof. Dr. Yaşar Erkan Ersoy, mevzuya ait açıklama yapmayacağını söyledi.
