Dün akşam iktisat idaresinin büyük bir heyecanla açıkladığı gelire endeksli senet (GES) muştusuyla çok sevilen bir türkü takıldı çoğumuzun lisanına: “Gesi bağlarında dolanıyorum…”
“Faiz sebep, enflasyon sonuçtur” teziyle, siyaset faizini yüzde 14’te sabitlemekte ısrar eden iktisat idaresinin yeni gözdesi olacak üzere görünüyor lakin Türkiye’nin GES’le tanışıklığı yeni değil. 2009-2012 yılları ortasında Hazine tarafından ihraç edilerek 3.6 milyar liralık iç borçlanma geliri elde edildikten sonra, 2013 yılında ihraç programından çıkarılarak yerine kira sertifikalarına geçilmişti. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz, GES’in iç borç stokuna ve borç faiz ödemelerine ek yük getirecek bir enstrüman olduğuna dikkat çekerek, “İç borç stoku bir yılda yüzde 65 artarak 2 trilyon TL’ye ulaştı. İç borç stokunun GSYH içindeki hissesi yüzde 25’i aşmış durumda. Devlet iç borçlanma senetlerinin (DİBS) faiz ödemeleri bütçeden yapıldığı için, GES Hazine’ye ayrıyeten yük oluşturacak. Zati 2022 bütçesinden borç faiz ödemelerine ayrılan ödeneğin yarısından fazlası 4 ayda tüketilmiş durumda” dedi.
Hangi kurum olacağı çok önemli
GES’in birinci ihraçlarında döviz cinsine rastlansa da çoğunlukla TL cinsinden olduğunu hatırlatarak, “3 ya da 6 ayda bir kupon ödemeli ve en az 2 yıl vadeli olarak ihraç edildi. Yeni ihraç edilecek GES’lerin getirisi, bütçeye aktarılan hasılat hissesi yüksek olan kurumun gelirine endeksleneceği için KİT ya da kamu kurumunun hangisinin olacağı çok önemli” diye konuştu.
Senede erişimin zorluğu talebi düşürebilir
Kupon ödemelerinin hangi aylarda yapılacağı ve DİB’in sabit ya da değişken faizli olup-olmamasının da GES sahibinin getirisini belirleyecek en kıymetli olduğunu vurgulayan Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“DİBS sahipliğinde en büyük hissenin bankalara, bilhassa piyasa yapan bankalara aittir ve gerçek bireylerin hissesi çok düşüktür. Gerçek bireyler senede ekseriyetle ikincil piyasadan sahip olur. Senede erişimin zorluğu talebi düşürebilir.”
