AKP ve MHP’nin, “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle 27 Mayıs’ta, TBMM Başkanlığı’na sunduğu “Basın Kanunu ve Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi”, evvelki gün muhalefetin tüm tenkitlerine karşın TBMM Adalet Kurulu’nda kabul edildi. CHP, HDP ve ÂLÂ Parti; teklife farklı başka muhalefet şerhi yazdı.
CHP: Basın özgürlüğü açısından ülkemizi son sıralara kaydırma kararlılığı
İstanbul Milletvekili Zeynel Emre, Çorum Milletvekili Tufan Köse, Antalya Milletvekili Rafet Zeybek, İstanbul Milletvekili Turan Aydoğan, Mersin Milletvekili Alpay Antmen, Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül imzalı CHP’nin muhalefet şerhi, görüşmeler sırasında teklif sahiplerinin üslubuyla ilgili tenkitle başladı.
Buna ait, “Teklifin görüşmeleri sırasında muhalefet milletvekillerinin, basın örgütlerinin ve hususun birinci derece muhatabı hukukçuların tüm itiraz ve tekliflerine kulak tıkayan teklif sahipleri, basın özgürlüğü ve hukukun üstünlüğü açısından Hindistan, Sudan, Myanmar, Türkmenistan, İran, Eritre, Kuzey Kore ile birebir kümede yer alan ülkemizi son sıralara kaydırma kararlılığını ortaya koymuştur” değerlendirmesi yapıldı.
‘Memur gazeteci anlayışını yerleştirme amaçlı’
Şerhte, gazetecilerin basın kartlarının Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı bünyesinde Basın Kartları Komitesi inisiyatifine bırakılmasının ‘memur gazeteci’ anlayışını yerleştirme maksatlı olduğu belirtildi.
Türk Ceza Kanunu’na “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” kabahatinin eklenmesini öngören 29. hususun tabir özgürlüğü hudutlarındaki bir alana müdahale ettiği vurgulandı. Şerhte, “Konunun düzenlenmesinde hassas bir istikrar güdülmelidir, aksi takdirde çağımızda bir toplumun geleceğe inançla bakabilmesi ve görünen gerçekler etrafında ortaklaşabilmesinin temel koşulu olan fikir ve tabir özgürlüğü ile basın özgürlüğüne baskı uygulanmasına legallik kazandırılacaktır ki bunun da her an toplumsal bir kaosu tetiklemesi kaçınılmazdır. Basın mensuplarında oto sansüre neden olacağı, bunun da kanaat oluşturulması istikametinde ikame edilemez bir pozisyona sahip olan basının, vazifesini yapamamasına yol açacağı nettir” sözleri yer aldı.
‘Anayasa’ya aykırı’
Bu düzenlemenin öngörülmez olduğuna dikkat çekilen şerhte, “Uygulamadaki sonuçları bilinmeyen ve keyfiliğe açıktır. ‘Gerçeğe muhalif bilgi’, göründüğü kadar temiz bir ibare değildir. Çeşitli kamusal sorunlarda neyin gerçek olduğunu tespitinin her vakit mümkün olmaması yanında, tarifi gereği yanlışsız ya da yanlış olamayacak bedel yargılarının da uygulamada cezalandırılması riskini doğuracaktır. Bilhassa, antidemokratik erişim pürüzü ve yayın yasağı kararlarının sıklıkla alınmış olduğu son yıllarda yargının yürütmeye bağımlı hale gelmiş olduğu da dikkate alındığında; teklif unsuru, Anayasa’nın kanıyı açıklama ve yayma hürriyetini öngören 26. ve hukuk devleti unsurunu içeren 2. unsuruna aykırıdır” denildi.
‘Sosyal medya içeriklerine yönelik engelleme’
İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm, Batman Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki, Ağrı Milletvekili Abdullah Koç imzalı HDP’nin muhalefet şerhinde, teklifin geneli hakkında “Orman yangınlarında ya da Kürtlere, mültecilere, Alevilere ve toplumun başka farklı kısımlarına yönelik linç teşebbüsünün yapıldığı, çeşitli çıkar guruplarının manipülasyonlarına karşılık, gerçeği yansıtma ve gerçeği ortaya çıkarmaya yönelik olan paylaşımlara, emsal toplumsal medya içeriklerine yönelik bir engelleme olarak kıymetlendirmek mümkündür” değerlendirmesi yapıldı.
‘Sansür ve susturma yasası’
Bu kanun teklifi ile hedeflenenler hakkında örneklerin yer aldığı şerhte, “Enflasyon can yakıyor, ölçüsünü az göstermektir, Yoksulluğu örtbas etmektir. Toplantı ve şov hakkı askıdadır, bu gerçeği toplumdan kaçırmaktır. Konserler yasak, şovlar yasak, toplumun ömür şekline müdahale var, bu konulara itirazlara karşı bu kanun teklifi gündemdedir. HDP’yi kapatma, Kobani Kumpas Davasına karşı yükselen itirazları baskılamak için bu kanun gündemdedir. Cemaatlere ilişkin vakıf ve derneklere aktarılan kaynakların sorgulanması ve bu mevzularda haber yapılmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Bu istikametiyle bir sansür ve susturma yasasıdır” denildi.
‘Özgürlük alanı ortadan kaldırmayı amaçlıyor’
2021 yılı hak ihlali istatistiklerine nazaran; 55 gazetecinin akına uğradığı, 2 gazetecinin öldürüldüğü, 61 gazetecinin gözaltına alındığı, 6 gazetecinin tutuklandığı, 23 gazetecinin azap ve makus muameleye maruz kaldığı, 64 internet sitesinin kapatıldığı, 1460 habere erişim pürüzü getirildiğinin aktarıldığı şerhte şu sözler kullanıldı:
“AB ve İngiltere üzere ülkelerde toplumsal medya platformlarına yaklaşım klâsik medyaya yaklaşım üzere ele alınarak devlet ve bürokrasinin mümkün olduğu kadar dışında kaldığı prosedürler kullanılmaya çalışılmış, tabir özgürlüğünü kısıtlamayacak lakin şahsî güvenliği sağlayacak önlemler alınmaya çalışmaktadır. Türkiye’de ise AKP hükümetleri ve AKP-MHP hükümetinin medyaya yaklaşımı her devir özgürlükleri kısıtlamak üzerine olmuştur. Klasik medyanın evvel sahiplik yapısını kendi yandaş sermayesi lehine değiştirerek ve akabinde el koymalar ve kapatmalarla basının özgürlük alanını ortadan kaldırmayı amaçlamıştır.”
