Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Alman Haber Ajansı DPA’ya yaptığı açıklamada, İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amani’nin “başörtüsü kurallarına uymadığı” gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra mevti üzerine başlayan protestoları bastırmak için şiddet uygulanmasından ötürü bu ülkeye karşı yaptırım kararı alınmasını istedi.
Avrupa Birliği (AB) kapsamında bu bahsin süratli bir biçimde ele alınmasını ve olaylara ait sonuçların çıkarılmasını talep eden Baerbock, “Benim için buna, sorumlulara karşı yaptırımlar da dahildir” sözünü kullandı.
‘Bir ülkede bayanlar inançta değilse kimse inançta değildir’
Baerbock, bir toplumun durumu konusunda bayan haklarının kıymetli bir ölçüt olduğunu vurgulayarak, “Bir ülkede bayanlar inançta değilse kimse inançta değildir” değerlendirmesinde bulundu.
İran’ın Berlin Büyükelçisi Dışişlerine çağrıldı
Öte yandan Alman Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Christian Wagner, Berlin’de düzenlenen basın toplantısında İran’ın Berlin Büyükelçisinin Dışişleri Bakanlığına çağrıldığı bilgisini paylaştı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wagner, “İran büyükelçisini çağırdık. Bu baskıya karşılık olarak tüm seçenekleri resmi olarak inceliyoruz” dedi.
İran İnsan Hakları Örgütü: En az 76 ölü
Yerel basına nazaran Amani’nin öldürülmesiyle başlayan protesto hareketleri birçok kente yayıldı. Resmi bilgilere nazaran, çatışmalarda göstericiler ve polis de dahil 41 kişi öldü. Lakin Oslo merkezli İran İnsan Hakları Örgütü (UST) en az en az 76 kişinin öldürüldüğünü belirtiyor.
İran’ın haber ajansı IRNA’ya nazaran, ülkenin kuzeyindeki Mazenderan Genel Savcılığı, vilayet genelinde 450 kişinin gözaltına alındığını bildirdi. Dün de Gilan Emniyet Müdürü 60’ı bayan 739 kişinin gözaltına alındığını duyurmuştu.
Gösteriler 80 noktaya yayıldı
Tepkiler 17 Eylül’de Amani’nin cenazesinin memleketi Sakkız kentinde düzenlenen merasimle toprağa verilmesinin çabucak akabinde sokaklara taştı. Birinci olarak Sakkız kentinde cenaze merasimi sonrasında toplanan bir küme, yetkililer aleyhinde sloganlar attı. Şovlar tıpkı gün Senendec ve Tahran başta olmak üzere kimi kentlere yayıldı.
Şu ana kadar Tahran, Senendec, Kerec, Tebriz, Meşhed, Gilan, Kirman, Yezd, Reşt, Bender Abbas, Abadan, Kirmanşah, Erdebil, İsfahan, Urumiye, Kazvin, Zencan, İlam, Simnan, Uşneviye, Mazenderan, Hemedan başta olmak üzere birçok kentte şovlar düzenlendi.
Sosyal medyada paylaşılan imajlara nazaran şovlar vilayet, ilçe ve kasaba olarak yaklaşık 80 noktaya yayıldı. Birçok noktada ülke idaresi aleyhinde sloganlar atan aksiyoncular ile güvenlik güçleri ortasında şiddetli arbede yaşandı.
Sosyal medya ağlarına kısıtlama getirildi
Ülkede 21 Eylül’de WhatsApp ve Instagram üzere toplumsal medya ağlarına kısıtlamalar getirilmesine karşın protesto dalgası genişledi. Şovlarda meyyit, yaralı ve gözaltına alınanların sayısı konusunda hala kesin bir bilgi olmasa da devlet televizyonu evvelki günkü haberinde, resmi olmayan sayılara nazaran, güvenlik güçlerinin de ortalarında olduğu 41 kişinin olaylar sırasında hayatını kaybettiğini duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları İzleme Örgütüne nazaran ise şovlarda en az 75 kişi ömrünü yitirdi. Memleketler arası Af Örgütü ise dünkü açıklamasında şovlarda en az 4 çocuğun hayatını kaybettiğini bildirdi. Af Örgütü, sadece 21 Eylül gecesinde 19 kişinin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü teyit ettiğini duyurdu.
Ülke dışına taşan tepkiler
Mahsa Amani’nin mevti Batı ülkeleri ve Birleşmiş Milletlerden (BM) sert kınamaların yanı sıra yurtdışında dayanışma protestolarına yol açtı. Bunun üzerine 23 Eylül’de İran’ın çeşitli kentlerinde de hükümet yanlısı mitingler düzenlendi. Birçok kentte eşzamanlı yapılan ve on binlerce kişinin katıldığı rejim yanlısı şovlar protestocuları geri adım attırmayınca iki gün sonra bu defa daha kalabalık formda ülke genelinde idareye takviye yürüyüşleri yapıldı.
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Eylül’de New York’tan döndükten sonra Tahran’daki Mehrabad Havalimanı’nda yaptığı açıklamada, olayları düşmanların komplosu olarak niteledi. Reisi, hükümetin “hiçbir şartta halkın güvenliğinin tehlikeye atılmasına müsaade vermeyeceğini” söyledi.
Tutuklama dalgası
Olaylar devam ederken güvenlik güçleri yargının talimatıyla şovlara katılan ve “kamu güvenliğini tehlikeye attığı” argümanıyla yüzlerce şahsa yönelik tutuklama dalgası başlattı.
Bu kapsamda 10 günde ülke medyasına yansıyan haberlere nazaran, 739 kişi Gilan’da 450 kişi Mazenderan’da 180 kişi İlam’da olmak üzere ülke genelinde yaklaşık 2 bin kişi gözaltına alındı.
20 Gazeteci gözaltına alındı
Öte yandan New York merkezli Gazetecileri Müdafaa Komitesine nazaran, protestoların başlangıcından bu yana 20 gazeteci gözaltına alındı. Gözaltına alınan gazeteciler ortasında Amani’nin komada olduğu sırada hastaneye giderek durumunu kamuoyuna duyuran Şark gazetesi çalışanı Nilüfer Hamidi de bulunuyor.
