Dünya’dan Mehmet Kaya’nın haberine nazaran; Artan enflasyon, minimum fiyata yılbaşında yapılan yüzde 50 civarındaki artışı eritince, taban fiyat uzun yıllar sonra yine bir yıl içinde ikinci defa belirlendi. Özel daldaki kıymetli firmalar orta artışları yapmış ya da yapmaya hazırlandığını duyurmuştu.
Toplumun geneline yönelik bir yaklaşım da taraflarca kabul edildi ve minimum fiyat arttı. Lakin son yıllarda istihdamın çok büyük bir kısmının, taban fiyat ya da minimum fiyata yakın düzeylerde yapılıyor olması gerçekte son derece “basit bir toplumsal muhafaza aracı” olan minimum fiyatı neredeyse “genel ücret” haline getirdi. Örneğin, SGK’nın son nisan ayı bülteninde bildirilen fiyatların günlük yarar meblağı, Türkiye genelinde 275,4 TL. Günlük minimum fiyat ise 166,8 TL seviyesinde. Böylelikle taban fiyat ortalama fiyatın yüzde 60’ı seviyesine ulaşmış oluyor.
TÜİK Gelir ve Hayat Şartları araştırmasına nazaran ise hanelerin muadil fert geliri, yani hanelerdeki gelir getirmeyen çocuklar vb. yaş kümelerinin elenerek kişi başına yıllık gelir hesaplamasında 2021 yılında yıllık ortalama gelir 37 bin 400 TL olarak hesaplandı. Tıpkı yıl minimum fiyat 33 bin 910 TL seviyesinde bulunuyor. TÜİK’in hanenin gelirini hane halkı sayısına direkt böldüğü hesaplamada ise 2021 yılında 76 bin 733 TL olarak ortaya çıkıyor. TÜİK, hane gelirine her türlü geliri yani fiyat dışı imkan birebir yardımlar, kira gelirleri, toplumsal vb. her türlü geliri de dahil ederek hesaplıyor.
Türkiye’de son devirde yapılan taban fiyat artışlarında dikkat çeken öge, taban fiyatı 300 doların üzerinde tutmaya yönelik oldu. Lakin gerek ülkedeki sendikalılık oranını düşüklüğü (yüzde 14,3 Ocak 2022) gerekse uzun müddettir baskı altındaki fiyatların, minimum fiyattaki birkaç nispî yüksek artışla neredeyse genel fiyat ortalamasına yaklaşması bu çabayı gösteriyor. Son yapılan ayarlamayla da minimum fiyat 320 doların üzerine çıkmış durumda. Taban fiyatla geçinen kişi sayısına yönelik farklı çalışmalar yapılsa da DİSK tarafından 2021’de 16 milyon dolayında seyreden mecburî sigortalının 10 milyon dolayındaki bireyinin taban fiyatla geçindiği hesaplanmıştı. Çalışma Bakanlığı açıklamalarında da Türkiye’de çalışanlar içinde taban fiyat alanların sayısının yüksekliğine vurgu yapılıyor. Son açıklanan fiyatla taban fiyat alanların sayısının daha da artacağı kabul görüyor. Böylelikle Türkiye çalışanlarının yüzde 60’ından fazlası 300 dolar düzeylerinde fiyat alan bir ekonomik yapıya dönüşecek.
Ücretli çalışanların %46’sı taban fiyat ve altında gelir elde ediyor
DÜNYA’nın farklı bir yaklaşımla hesapladığı 2021 yılı datalarında de benzeri bir sonuca ulaşıldı. TÜİK bilgilerine nazaran 2021 de Türkiye’de hane fert gelirinin yüzde 5’lik dilimlerine bakıldığında 5. dilime kadar olan ortalama gelirler, minimum fiyatın yıllık fiyatına karşılık geliyor. Bu kapsama giren nüfus sayısı 82 milyon 803 bin kişinin yüzde 25 ine, yani 20 milyon 700 bin şahsa denk geliyor. TÜİK 2021 işgücü istatistiklerine nazaran 15+ yaş kümesinde istihdam oranı yüzde 45,2 olarak ölçüldü. Bu yaklaşımla, taban fiyat ve altında gelir elde eden olası bireylerin sayısı 9 milyon 356 bin kişi, istihdamın yüzde 70’i ücretlilerden oluştuğu için tekrar bu yaklaşımla, fiyatlı çalışanların yüzde 46’sı minimum fiyat ve altında yıllık gelirle geçindiği kabul edilebilir.
