AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı:Teklifle, Türk çayını marka haline getirmeyi, çayın dış pazardaki hissesini büyütmeyi amaçlıyoruz
‘Yaş çay alım fiyatı Ulusal Çay Kurulu tarafından belirlenecek’
Yazıcı, AA muhabirine, 15 unsurluk kanun teklifinin ayrıntılarını anlattı.
Çay konusunda yeni bir kanun çıkarmak için uzun müddettir mesai yürüttüklerini söyleyen Yazıcı, “Çay eserinin üretimden satılmasına, pazarlanmasına, marka haline getirilmesine, iç piyasanın tamamı ve dış piyasada da pazar hissesinin büyütülmesine dönük kalite odaklı yasal çalışmamız sonlandı. İlgili kurum ve kuruluşların görüşlerini aldıktan sonra kanun teklifimizi maddeleştirdik. Bugün Meclis Başkanlığına sunulmak üzere AK Parti TBMM Küme Başkanlığımıza veriyoruz. Onlar da vereceğimiz teklifi Meclis Başkanlığımıza sunacaklar.” diye konuştu.
Yazıcı, düzenlemeyle çay eserinin fidan olarak yetiştirilmesine dönük, çay bahçelerinin yenilenmesiyle ilgili öncelikli bir çalışmayı planladıklarını belirterek, “Doğu Karadeniz bölgesinin bir numaralı geçim kaynağı olan çay eserinin fidanlarının dikilmesinin üzerinden 70 yıla yakın bir vakit geçti. Doğal ki bu çay fidanlarının kökleri, ağaç yapısı prestijiyle deforme olmuş, randımanı düşmüş. Zirai datalar, ziraatçılık prestijiyle bu çay bahçelerinin yenilenmesi gerekir. Bunu öngörüyoruz.” tabirlerini kullandı.
Fiyatı Ulusal Çay Kurulu belirleyecek’
Yazıcı, çay döneminde en çok tartışılan mevzulardan birinin, yaş çay yaprağının alım fiyatı olduğunu, bugüne kadar çayın fiyatını Tarım ve Orman Bakanlığının, yürütme erkinin açıkladığını, bu mevzuda yürütme erkinin ilgilerinin süreceğini anlattı.
Tarım Kanunu kapsamında 2008’de oluşturulan kurullara işaret eden Yazıcı, bu kurullardan birinin Ulusal Çay Kurulu olduğunu hatırlattı.
Yazıcı, Ulusal Çay Kurulunun, çayla ilgili bütün aktörleri, tarafları ve temsilcileri bünyesinde bulundurduğunu, özel bölüm çay işletmecilerinin, üreticilerin, ticaret borsasının, ÇAYKUR’un ve tüketicilerin temsilcilerinin kurulda yer aldığını aktardı. Yazıcı, “Kanun teklifimizle Ulusal Çay Kurulunu; çay fiyatını, çay dönemi, mevsimi başlamadan makul müddet evvel çay fiyat belirlemedeki ekonomik faktörleri, üretici ve tüketicilerin haklarını koruyarak ve elbette piyasa şartlarını da gözetmek suretiyle belirlemeye yetkili organ haline getiriyoruz. Kanun teklifimiz yasalaşıp yürürlüğe girdikten sonra çay alım fiyatı Ulusal Çay Kurulu tarafından belirlenecek.” dedi.
‘Çayda kontratlı tarım uygulaması’
Sözleşmeli tarım uygulamasına değinen Yazıcı, “Çay, 1984’ten evvel monopol unsuruydu, inhisar olarak satılıyordu. Sırf ÇAYKUR vardı, özel bölüme açıldı. Özel kesim müteşebbisleri fabrikalaşma yoluna gittiler. Değerli sayıda da özel dalın tesisleri, fabrikaları var. Bilhassa özel bölüm temsilcileri yahut mensupları başta olmak üzere üreticilerle muahede yapmak suretiyle çay eserinin alım şartları da kendi ortalarında yapılan kontratlarda belirlenmiş olacak. Kontratlı tarım çayda da uygulanacak. Buna yol veriyoruz, zarurî hale getirmiyoruz. Bu geçiş prosedürünü kanun teklifi ile öngörüyoruz.” bilgisini paylaştı.
– Özel bölüme lisans şartı
Yazıcı, düzenlemeyle özel bölüm çay üreticilerinden çay alıp işleyerek piyasaya arz eden müteşebbisleri, “A lisanslı işletmeler”, “B lisanslı işletmeler” ve “C lisanslı işletmeler” halinde sınıflara ayıracaklarını söz etti.
Özel kesimin, “Ben çay topluyorum, istediğim biçimde hareket ederim.” diyemeyeceğini belirten Yazıcı, teklifle getirilen düzenlemeyi şöyle anlattı:
“Örneğin A lisanslı işletmeler, üreticiden yaş çay yaprağı satın alabilecek, tesislerinde işleyebilecek. Bunları dökme çay halinde piyasaya borsa üzerinden arz edebileceği üzere tekrar tesislerinde paketlemek suretiyle kendi markasını oluşturarak marka, patent hakkı elde etmek kaidesiyle bir paketleme biçiminde direkt tüketiciye arz edebilecek. B lisanslı işletmeler, müstahsilden çay eserini alacak, dökme çay formuna dönüştürecek ve dökme çayı borsalar aracılığıyla arz edecek. C lisanslı olanlar da dökme çay alıp paketleyecek. Bunun ötesinde direkt doğruya müstahsilden çay alımı yapamayacak.
Bir de çay bölgesi dışında paketleme işi yapan, yıllardır faaliyette bulunan bu cins işletmeler var. Bunlar da faaliyetlerini şayet çay ticareti yapıyorlarsa faaliyet mevzularının çayla bağlantılı olduğunu, şirket kontratında kamuoyuyla paylaşacaklar. Yüklü olarak öteki işler yaparken ortada sırada çayla ilgili faaliyete ağırlaşmak suretiyle istenmeyen durumlara yol açılmasına fırsat verilmeyecek. Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin üzere çay üretimi yapılan vilayetlerin borsalarını yetkili hale getiriyoruz.”
Türkiye’nin, çay üretiminde dünyada 6. sırada yer aldığına işaret eden Yazıcı, “Türk çayını marka haline getirmek ve çayın dış pazardaki hissesini büyütmek üzere çerçeveleyeceğimiz 15 husustan oluşan bir kanun teklifi.” dedi.
Kanunun, her şeyi çözmeyeceğini, uygulamanın temel olduğunu vurgulayan Yazıcı, “Bu, bir hukukçu, siyasetçi olarak inandığım, gözlediğim konulardan biri. Temel olan bu kanunun öngördüklerini uygulamak, hayata geçirmek. Bu mevzuda da hükümetimizin, kabinemizin, bilhassa Tarım ve Orman Bakanlığımızın büyük bir hassasiyet içinde olduğunu görmek bizi keyifli ediyor.” değerlendirmesini yaptı.