Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun, “BM’nin, global barış, refah ve adalet ülküleri doğrultusunda ‘Daha adil bir dünya mümkün’ davetine uygun formda yine yapılandırılması gerekmektedir.” sözünü kullandı.
Altun, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı tarafından Arjantin’in başşehri Buenos Aires’te düzenlenen “Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu Islahatı: Memleketler arası Nizamın Yine İnşasına Yeni Bir Yaklaşım Paneli”nde iştirakçilere görüntü bildiriyle hitap etti.
Birleşmiş Milletlerin, İkinci Dünya Savaşı’nın yarattığı yıkım ve tahribat sonrasında dünyada bu seviyede yıkıcı savaşların tekrar yaşanmaması için 1945’te Türkiye’nin de kurucu üye olarak ortalarında bulunduğu 51 ülke tarafından kurulduğunu hatırlatan Altun, memleketler arası barış ve güvenliğin sağlanmasının ve bunun korumasının örgütün en temel emeli olarak belirlendiğini tabir etti.
Altun, üye sayısı 193’e ulaşan BM’nin, her ne kadar global çapta oluşturulan örgütler ortasında en güçlü ve tüzel bağlayıcılığı en faal kurum olarak öne çıksa da bilhassa Soğuk Savaş sonrası periyotta yaşanan büyük insanlık felaketlerini önleyici somut devalar geliştiremediğini, barışın ve güvenliğin korunmasında etkileyici bir rol üstlenemediğini belirtti.
Geçmişte Bosna-Hersek’te, Ruanda’da, Suriye’de, Kosova’da yaşanan insanlık dramını önlemekte çaresiz kalan örgütün, son olarak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik gerçekleştirdiği ve hala devam eden akınları boyunca da benzeri bir çaresizlik örneği sergilediğini vurgulayan Altun, şunları kaydetti:
“BM, elbette dünyada barışa ve istikrara katkıda bulunmuş ve uzun yıllar boyunca farklı coğrafyalarda istikrarlaştırıcı bir güç olarak varlık göstermiştir. Lakin son 30 yıl içinde dünya siyasetinde yaşanan gelişmeler ve güç istikrarlarının değişmesi karşısında örgüt kendisine yönelik beklentiyi karşılayamaz hale gelmiştir. Bugün barışın ve güvenliğin korunması için kurulan BM’nin, milletlerarası toplumun bu konudaki beklentilerini karşılayamadığı açıktır. BM, günümüzde istikrarlaştırıcı işlevini artık yerine getiremez hale gelmiştir.
Halbuki milletlerarası barış ve güvenliğin korunması, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden 77 yıl sonra, her zamankinden daha yeni ve daha acil bir hal almıştır. Günümüzde dünya çapında pek çok çatışma bölgesinde, yaklaşık 1,5 milyar insan şiddet tehdidi altında yaşamaktadır. Silahlı çatışma riskleri ya da silahlı çatışmalar günümüzde sırf sayıca artış göstermekle kalmamakta ayrıyeten çok sayıda sivil vefatına, büyük kitlelerin yaşadıkları yerleri terk etmek zorunda bırakılmalarına ve temel insan haklarının ağır ihlallerine neden olmaktadır.”
Örgütün dünya barışı ve istikrarını tehdit eden bu olaylar karşısında gereğince tesirli ve dengeli bir rol oynamaktan uzak oluşunun onun milletlerarası toplumun gözündeki güvenilirliğini ve saygınlığını da azalttığını belirten Altun, mevcut sistemde tesir sahibi olan devletlerin, tahlilin değil, sorunun bir modülü olduğunu, dünyayı istikrara kavuşturması ümidiyle kurulan memleketler arası kurumların da bugün bu vazifesini tam yerine getiremediğini söyledi.
– “Uluslararası barış ve güvenliğin daha aktif korunabilmesi için yeni bir BM tasarlanmalı”
BM’nin mevcut yapısıyla global sorunlara tahlil değil çözümsüzlük kattığını çok kere deneyim ettiklerini lisana getiren Altun, şöyle devam etti:
“Savaşan taraflardan birinin ya da krizin taraflarından birinin BM’nin daimi üyesi olmasının süreçleri nasıl tıkadığını gördük. BM bu yapısıyla zayıfın, mağdurun ya da haklının değil adeta güçlü beş daimi üyesinin yanında taraftır. BM mevcut yapısıyla zulüm yapana ses çıkaramaz bir vaziyettedir. Bunun temel sebebi örgütün kurumsal yapısındaki meselelerdir. Asya, Latin Amerika ve Afrika ülkelerinin BM Güvenlik Kurulunda bariz bir biçimde temsiliyet konusunda dışlandıkları bir gerçektir. Sayın Cumhurbaşkanımızın ‘Dünya beşten büyüktür’ daveti bu noktada zulümlere, haksızlığa, adaletsizliğe karşı bir itirazdır. Beş ülkenin kurduğu dünya sisteminin işleyişine, global adaletsizliklere itirazdır. Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda Sayın Cumhurbaşkanımızın BM’nin ıslahatına yönelik taleplerinin haklılığı ve bunun gerçekleşmesinin gerekliliğini daha fazla hissediyoruz.”
– Barış ve güvenliğin daha aktif korunabilmesi için yeni bir BM tasarlanması çağrısı
Bugün, BM ıslahat eforlarının her zamankinden daha ağır biçimde müzakere edilmeyi hak ettiğini ve BM’nin nasıl bir kurum olması gerektiğine dair tekliflere muhtaçlık duyulduğunu anlatan Altun, lakin tüm bunların yalnızca konuşulmaması, sonrasında fiiliyata da geçirilmesi gerektiğini lisana getirdi.
Uluslararası barış ve güvenliğin daha aktif korunabilmesi için yeni bir BM tasarlanması gerektiğinin altını çizen Altun, “Türkiye olarak, bu çerçevedeki teklifi uzun vakittir söz ediyor ve tüm ülkelerin tartışmasına açıyoruz. Tahlil teklifimiz ise ‘Dünya beşten büyüktür’ tabirinde kendini bulan, BM Güvenlik Kurulunun yapısının değiştirilmesini merkeze alan bir perspektifin hakim kılınmasıdır.” sözlerini kullandı.
Adil ve daha sürdürülebilir bir global barışın temini için çok kültürlülüğü yansıtan bir BM’ye gereksinim bulunduğuna dikkati çeken Altun, BM Güvenlik Kurulunun, kıtaları, inançları, kökenleri ve kültürleri mümkün olan en adil halde temsil edecek bir yapıya kavuşturulacak formda yine yapılandırılmasının, tahlil ve global barışın tesisi için devrimsel bir adım olacağını kaydetti.
Altun, “Sayın Cumhurbaşkanımızın belirttiği üzere, yalnızca beş ülkenin, bütün dünyanın bahtını etkileyecek hususlarda karar vermesi ne ahlaki ne adildir. Dünya beş ülkeden büyüktür. Çok kutuplu, çok merkezli, çok kültürlü, daha kapsayıcı ve adil bir dünya inşa etmek mümkündür. BM’nin, global barış, refah ve adalet mefkureleri doğrultusunda ‘Daha adil bir dünya mümkün’ davetine uygun halde tekrar yapılandırılması gerekmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
– Panelden notlar
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Arjantin’de düzenlenen ve moderatörlüğünü SETA Vakfı Washington Araştırma Yöneticisi Kılıç Buğra Kanat’ın üstlendiği panelde, Milletlerarası Alakalar Arjantin Kurulu (CARI) Genel Sekreteri Büyükelçi Ricardo Lagorio, CARI’nin Milletlerarası Örgütler Komitesi Yöneticisi Büyükelçi Raul Ricardes, Buenos Aires Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Julio Burdman ve Fenerbahçe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ece Baban, BM Güvenlik Kuruluna yönelik ıslahat taleplerini aktüel milletlerarası gelişmeler bağlamında ele aldı.
Panelde, son yıllarda ortaya çıkan birçok global sorun nedeniyle memleketler arası toplum ve kuruluşların büyük sınamalarla karşı karşıya kaldığı ve mevcut sistemin etkisiz kaldığına işaret edilirken, BM Güvenlik Kurulu ıslahatının gerekliliği vurgulandı.
Konseydeki daimi üyelik sistemi, veto hakkı, temsil sorunu üzere ıslahat istenilen husus başlıklarının değerlendirildiği panelde, BM ıslahatına ait Türkiye ve Uzlaşma İçin Birlik Kümesinde birlikte hareket ettiği Arjantin’in teklifleri ele alındı ve bu çerçevede gerçekleşebilecek iş birliği imkanları üzerinde duruldu.
Panele, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lider Yardımcısı Çağatay Özdemir, Kamu Diplomasisi Dairesi Lideri Oğuz Güner, Türkiye’nin Buenos Aires Büyükelçisi Şefik Vural Altay, Güney Amerika’nın değerli fikir kuruluşlarından CARI’den ve birçok ülkenin Buenos Aires’te yer alan diplomatik misyonlarından temsilciler katıldı.