Sabah Gazetesi’nden Faruk Erdem‘in haberine nazaran iki kıymetli bahiste yenilik 12. Kalkınma Planı ile hayata geçecek. Emeklilik maaşı bağlama sistemi değişecek. Emekli olma kriterleri yine belirlenecek. Ayrıyeten meskende engelli bireylere bakanlar toplumsal garantiye kavuşacak.
SİGORTA SİSTEMİNE GİRİYORLAR
Türkiye’de konutta yakınına bakanlara toplumsal ödemeler yapılıyor. Her 6 ayda bir memur maaş katsayısı oranında artan bu aylıklar ödeniyor olsa da bu şahıslar toplumsal teminattan mahrum kalıyor.
12. Kalkınma Planı kapsamında, uzun periyodik bakım finansman modelinin geliştirilmesiyle engelli bireye meskende bakım hizmeti sunan bireylerin toplumsal güvenlik sistemine dahil edilerek konutta istihdamının desteklenmesine yönelik çalışmalar yapılacak. Böylelikle hem istihdam edilmiş hem de toplumsal garantiye kavuşmuş olacaklar. Plana nazaran ayrıyeten engellilik konusunda esirgeyici ve önleyici çalışmalar aktifleştirilecek, engellilere yönelik sıhhat hizmetlerinin niteliği artırılacak.
ENGELLİ İSTİHDAMI ARTACAK
Öte yandan engellilerin iş hayatında daha çok yer almalarını sağlayacak önlemler de alınacak. İşyerlerinde muhakkak oranda engelli çalıştırma yükümlülüğü bulunuyor. Plana nazaran, kota-ceza tekniğinin ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından uygulanan idari para cezalarının aktifliği ve istihdama katkısı ile uygulamaya ait kontroller artırılacak. Böylelikle kamu başta olmak üzere engelli birey istihdamı daha da geliştirilerek çalışma hayatında daha çok yer almaları sağlanacak.
EMEKLİ AYLIK BAĞLAMA ORANLARI DEĞİŞİYOR
12. Kalkınma Planı çerçevesinde emeklilerin maaşlarıyla ilgili de değişiklikler öngörülüyor. Şu anda uygulanan sistemde üçlü bir aylık hesaplama yolu kullanılıyor. 2000 öncesi periyot için başka hesaplama yapılırken aylık bağlama oranı yüksek tutuluyor. 2000-2008 ortasındaki periyot için daha düşük aylık bağlama oranı ve farklı katsayılar devreye giriyor.
2008 sonrası için ise tekrar daha düşük aylık bağlama oranı kullanılırken enflasyon ve büyüme de hesaba katılıyor. Artık plana nazaran emeklilik aylık bağlama sistemi yine düzenlenecek.
DAHA ÇOK PRİM ÖDEYEN DAHA FAZLA MAAŞ ALACAK
Burada öncelik bireylerin daha çok prim ödeyerek daha çok maaş almalarında olacak. Yani gün sayısı arttıkça aylık da artmış olacak. Böylelikle istihdamda kalma mühletleri artıyor olacak. Şimdiki sistemde daha çok gün değil daha çok yarar emekli aylıklarını artırıcı tesir yapıyor.
YENİ EMEKLİ OLMA DÖNEMİ
Yapılacak bir öteki ıslahat ile birlikte emekli olma kriterleri de tekrar belirlenirken burada ömür mühletleri de dikkate alınacak. Toplumsal Güvenlik Kurumu çatısı altında toplanan Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve SGK kurumları ortasında norm birliği sağlanacak. Bu noktada Bağ-Kur prim kuralının 9 bin günden 7200 güne indirilerek SGK ile eşitlenmesi birinci adım olarak gündeme gelmiş olacak. Bilhassa EYT sonrasında sigortalı olanlar yani 8 Eylül 1999 sonrasında çalışma hayatına katılanlar bu yeni ıslahat sürecine dahil edilecek ve emekli olma sistemi değişmiş olacak.
KAYITLI İSTİHDAM DESTEKLENECEK
Kayıtsız çalışma yerine kayıtlı çalışma özendirilerek teşvik edilecek. Toplumsal güvenlik sistemine giriş kolaylaşacak. Bu gayeyle farklı meslek ve gelir kümelerine yönelik yeni uygulamalar geliştirilecek, kolay patronluk uygulaması yaygınlaştırılacak. Düşük gelirli esnaf, sanatkar, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlar üzere kümelere özel toplumsal sigorta programları oluşturulacak.
Bugün uygulanan Kişisel Emeklilik Sistemi (BES) ile ikinci bir emeklilik ve tasarruf fırsatı oluşuyor. Buraya devletin yüzde 30’luk katkısı dışında değişik fonlarda birikimler artıyor. Tamamlayıcı Emeklilik sistemi ile patronların de takviyesinin sağlanması amaçlanıyor.
TAMAMLAYICI EMEKLİLİK VE İKİLİ EMEKLİ MAAŞI
Emeklilik sistemindeki bir başka ıslahat ise tamamlayıcı emeklilik ile gelecek. Orta Vadeli Programda yer alan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TSS) ile çalışanlar SGK dışında bir emekli maaşına daha kavuşacak. Böylelikle çalışırken elde edilen refah seviyesinin emekli olunca düşmesi önlenecek. Çalışanların tamamlayıcı emeklilik sistemine girmesiyle üçlü bir takviye de uygulanacak. Burada çalışandan kesilen primin dışında patron katkısı da sağlanırken devlet takviyesi de gelecek. Şu anda uygulanan Otomatik İştirakli BES sisteminde devlet takviyesi yüzde 30 olarak uygulanıyor. Burada tasarruflar da çeşitli fonlarda pahalanacak. Ayrıyeten belli mazeretler ile kısmi para çekme imkanı da getirilecek.
