Ukrayna ile giriştiği savaş sonrası Rusya’nın kendileri için de tehlike yarattığı kanısıyla üyelik için NATO’ya başvuran Finlandiya ile İsveç’in önündeki Türkiye “engeli” artık kalkmış görünüyor.
İspanya’nın başşehri Madrid’te AKP Genel Lideri, Cumhurbaşkanı R. T. Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto, İsveç Başbakanı Magdelena Anderson ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in gerçekleştirdikleri toplantı sonrası Türkiye-İsveç-Finlandiya Ortak Bildirisi imzalandı. Ortak bildiride “Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri taarruzları açık ve net biçimde kınar. Finlandiya ve İsveç, PKK ve başka tüm terörist örgütlerin ve temaslı şahısların faaliyetlerini engelleyeceklerini taahhüt eder” sözleri de yer aldı.
ABD: Teşvik de taviz de yok
AKP cephesinden bakıldığında Türkiye’nin iki ülkeye dediklerini yaptırdığı, dolaylı olarak NATO ile ABD’den taviz kopardığı düşünülebilir. Meğer kısa da sürse oldukça kararlı bir itiraz geliştirdiği görülen Erdoğan’ın bu itirazını geri çekmesi için ne NATO’dan ne de ABD’den kopardığı bir taviz var. Joe Biden idaresinden bir yetkilinin Associated Press’e Washington’un Türkiye’ye, NATO’nun 27 üyesi tarafından oybirliğiyle onaylanması gereken İskandinav ülkelerinin tekliflerine karşı muhalefetinden vazgeçmesi için rastgele bir özel teşvik yahut taviz teklif etmediğini söylemesi kıymetli.
Neden teşvik etsin ya da taviz versinler ki? 2023 seçimleri yaklaşırken epey berbat olan iktisat Erdoğan’ın en zayıf noktası. Rahip Brunson’un özgür bırakılması için ABD’nin yaptığı küçük bir baskı Türk Lirasının düşmesine yol açmıştı. İtirazını sürdürmesi durumunda Türk Lirası’na yönelik müdahalelerin gelmeyeceğini kim ileri sürebilir? Erdoğan’ın itirazını sürdürmesi durumunda NATO içinde tecrit edilebilme mümkünlüğü da yüksek.
Türkiye’ye taviz mi verildi?
Bunları yazarken memnunluk duymuyorum. NATO’dan çıkılmasını savunan, bir savaş örgütü olan bu sistemin ortadan kalkmasını dileyen biri olarak bilhassa keder duyuyorum. Erdoğan’ın tüm NATO üyelerinin elinde olan veto kartını, NATO’nun genişlemesini engelleme fırsatı olarak kullanmasını elbette bekleyen yok. Erdoğan “veto kartını” küçük ödünler alma karşılığı kullanan, bir pazarlıkçı durumuna düşürdü kendini, “yeni” bir taviz de almadı. Zira,
1) İsveç ile Finlandiya, PKK’yı “terör örgütü” olarak tanıyorlar. Yani, iki ülke Erdoğan’ın itirazını gidermek için bu örgütü terörist ilan etmiş değil. Üyesi oldukları AB’nin bu örgütlere yönelik “terörist” tarifini zati kabul ediyorlar.
2) İsveç’in Türkiye’ye yönelik silah ambargosunun hafifletmesi bir kazanım değil. Ayrıyeten Pazar arama gereksiniminde olan bir ülke olarak İsveç’in Türkiye’ye silah ambargosunun uzun sürmesi aslında beklenmiyordu. Ancak bu İsveç’in Türkiye’ye çabucak silah satacağı manasına gelmiyor.
3) İsveç ile Finlandiya’nın Türkiye’ye verdikleri kelamları yaşama geçirmeleri NATO üyesi olduktan sonra gerçekleşecek. Yani açık açık kelamlarını tutmazlık yapmasalar da “konjonktürün” değişmesi durumunda verdikleri kelamlara sadık kalmamaları da mümkün.
4) Yunanistan hükümetinin “Türk cumhurbaşkanının müzakereleri uzun sürdürmememiş olmasından memnuniyet duyduklarını” açıklaması AKP Genel Başkanı’nın “görüşme talebi gelirse asla konuşmam” dediği Yunanistan Başbakanı Miçotakis’le de yakın bir vakitte görüşebileceğinin işareti sayılmalı.
5) Kelam konusu iki ülkenin iştirakiyle NATO’nun Avrupa kanadını güçlendireceği gerçeği, “anlaşma”dan kimin kârlı çıktığını net olarak ortaya koyuyor.
Ortak bildiride tam olarak neyin üzerinde mutabakata varıldığına dair detaylar son derece belgisiz. Türkiye’nin “terörist” olarak isimlendirdiği, ABD ile müttefiklerinin ise Suriye Demokratik Güçleri olarak isimlendirdikleri yapı içinde müttefik kabul ettiği PYD/YPG’ye yakın Kürt kökenli bağımsız İsveçli milletvekili Amineh Kakabaveh de hükümetin takviyesinin Parlamentodaki çoğunluğa bağlı olduğunu belirterek, “İsveç’in Erdoğan’a verdiği kelamları açıklamamasının tasa verici olduğunu” söyledi. Bu şu açıdan kıymetli. İsveç ne verdiğini kesinlikle açıklayacak, biz de aslında Türkiye’ye ne verildiğini o vakit anlamış olacağız. Lakin görünen o ki, İsveç’in “verdiği” ödünler (!) NATO üyeliğini kaybetmekten daha kıymetli değil.
Kazananın İsveç ile Finlandiya olduğu ortada değil mi?
