Dövizdeki yükselişin önüne geçmek ve TL mevduatı daha cazip hale getirip döviz talebini azaltmak için 21 Aralık 2021’de başlatılan kur muhafazalı mevduat (KKM), tam zıddı tesir yarattı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran, 24 Aralık ile biten birinci hafta TL mevduatın KKM hariç toplam mevduat içindeki hissesi 37.35 düzeyindeyken, 27 Mayıs haftası verisinde KKM hariç TL mevduatın hissesi yüzde 28.16’e geriledi. Toplam hacmi 4.7 trilyon TL’ye ulaşan döviz mevduat ve KKM hesaplarının toplam mevduattaki hissesinin yüzde 71.84’le rekor kırdığını belirten ekonomist Mahfi Eğilmez, “Faizden kaçarken kura yakalandık. KKM gelir dağılımını daha da bozmuş olarak tarihe geçecek” dedi.
Mahfi Eğilmez, bloğunda yayınladığı yazısında KKM hesabının getiri yükünün banka ve Hazine ortasında paylaşıldığına dikkat çekerek, şunları söyledi:
Tam bilakis döviz mevduatını artırdı
Banka hesaba uyguladığı yüzde 17 faizi mevduat sahibine kendi kaynaklarından öderken, ortaya çıkacak kur farkını da Hazine, bütçeden ödüyor. Kur Muhafazalı Mevduat Hesabı uygulamasının dört sakıncalı sonucu var: (1) Bankalar, ödemeleri gereken faizin bir kısmını Hazine’ye devrederek maliyeti düşürmüş ve hasebiyle daha fazla kâr etmiş oluyorlar. (2) Hazine, hiçbir biçimde kullanmadığı bir paranın maliyetini paylaşarak bankalara bir çeşit finansal takviye sağlamış oluyor. Bir diğer sözle Hazine, halktan toplanan vergilerin bir kısmını bankalarda kur muhafazalı mevduat hesabı açtırmış olan kişi ve kurumlara ödemiş ve bütçeye gereksiz bir yük yüklemiş oluyor. (3) Tasarruf sahipleriyle vergi ödeyenler teğe bir örtüşmediği için bankalarda birikimi olmayan insanların ödediği vergiler de Hazine tarafından bankalarda birikimi olanların hesabına ödendiği için gelir dağılımı eşitsizliği daha da bozuluyor. (4) Kur muhafazalı mevduat hesabı döviz mevduatları dışında TL mevduatlara da uygulandığı için TL mevduatı da bir manada dövize endeksleyerek döviz mevduatını artırmış oluyor. Böylelikle döviz mevduatını azaltmayı öngörerek yola çıkan kur muhafazalı mevduat uygulaması sonuçta tam bilakis döviz mevduatını artırmış oluyor.
Grafikten açıkça görülebileceği üzere dolarizasyon yükselmeye devam ediyor ve 27 Mayıs prestijiyle yüzde 71.8’e ulaşarak rekor kırmış bulunuyor. Kur muhafazalı mevduat uygulaması, dolarizasyonu azaltmak bir yana artırmış, yanı sıra bütçeye gereksiz yükler yüklemiş ve gelir dağılımını daha da bozmuş bir uygulama olarak tarihe geçecek üzere görünüyor. Türkiye’nin, son bir yıldaki iktisat siyaseti uygulamasını şöyle özetlemek mümkün: Faizden kaçarken kura yakalanmak.”
