– Uzmanlar, Türkiye’de birinci olayı görülen maymun çiçeği hastalığının temasla bulaştığını hatırlatarak, belirtileri olan şahısların erken teşhisinin ve en az 3 hafta izole edilmesinin virüsün toplumda yayılmasını önlemek için değerli olduğunu vurguluyor.
Türkiye’de birinci maymun çiçeği olayının tespit edilmesi üzerine uzmanlar, bu hastalığa karşı alınması gereken tedbirler ve semptomları taşıyanların yapması gerekenlere ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Acıbadem Taksim Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke, iki alt çeşidi bulunan maymun çiçeği hastalığının Orta Afrika’dakinin daha ağır, Batı Afrika’dakinin ise daha hafif seyrettiğini söyledi.
Haziranın başından beri görülen olguların ekseriyetle Batı Afrika kökenli tipe ilişkin olduğunu, bu nedenle mevt oranının da düşük seyrettiğini aktaran Büke, ağır çeşidindeyse mevt oranlarının yüzde 10’lara kadar çıkabildiğini tabir etti.
– “Kişilerin kıyafetlerinin giyilmesi ve şahsî eşyalarıyla temasla bulaşabilir”
Prof. Dr. Büke, virüsün birkaç bulaşma yolu olduğuna işaret ederek, bunları şöyle sıraladı:
“Bunlardan biri bu virüsü taşıyan kemirici, sincap, sıçan üzere hayvanlar. Hastalığı taşıyan hayvanların kanları, biyolojik beden sıvıları ya da derisinde bir lezyon varsa ona temasla bulaşma olabilir. Pekala, hastalardan öteki insanlara bulaşma nasıl olmakta? Bunlardan biri, teneffüs yolu. Yalnız bu, en son yaşadığımız Kovid-19 pandemisi üzere kolay değil. Korunmasız olarak maske bulunmaksızın, 2 metreye kadar ki aradan, 6-8 saat tıpkı ortamı paylaşırsanız bulaşma kelam konusu. Düşük bir mümkünlük. Asıl beşerden beşere bulaşmada kıymetli rol oynayan, derideki döküntülere temas. Bu, cinsel yoldan bulaşan bir enfeksiyon değil lakin cinsel bağlantı sırasında deri temasında da bulaşma olabiliyor. Deride döküntüler ortaya çıktıktan sonra bunlara korunmasız biçimde elle ya da bedenin rastgele bir bölgesiyle temas edilmesi bulaşmada değerli rol oynayan faktörlerden biri. Afrika’da bu çeşit hayvanların etlerinin yenilmesi kelam konusu. Yeterli pişirilmeden yenildiği durumlarda sindirim yolu aracılığıyla da alınabileceği biliniyor.”
Çağrı Büke, 2003’lü yıllarda karşılaşılan hadiselerde literatüre bildirildiğine nazaran, bu virüsü taşıyan ve hastanede tedavi gören bir hastanın yatak çarşafı temizlenirken ya da eşyalarına temas edildikten sonra bulaş durumunun yaşandığını anlattı. Büke, “Kişilerin kıyafetlerinin giyilmesi, ferdî eşyalarıyla temas durumlarında da bulaş kelam konusu olabilmektedir. Yalnızca hastaların derideki lezyonlarına değil dolaylı olarak kıyafetlerine ya da etraflarındaki birtakım şahsî eşyalarına da temas ederek bulaşma olabileceğini akıldan çıkartmamak lazım.” ikazında bulundu.
– Çiçek aşısı yüzde 85 oranında koruyucu
Prof. Dr. Davet Büke, dünyada 1980’den itibaren çiçek aşılarının yapılmıyor olmasının bu hastalığın artmasının sebeplerinden biri olarak gösterildiğini belirterek, çiçek aşısının yüzde 85 oranında bu hastalığa karşı esirgeyici olduğunu söyledi.
Aşılamanın durdurulduğunu, 1980 sonrasında doğanlarda bu aşının olmadığını lisana getiren Büke, şöyle konuştu:
“Onun için 40 yaşlara kadar olanlar da risk altında diyebiliriz. Ayrıyeten çocuklar, gebeler, ileri yaş kümesi, bağışıklığı baskılanmış bireyler de risk altında. Çiçek aşısı yaptıranlarda da ebediyen ve çok yüksek koruyuculuk olur demek mümkün değil. Yıllar içerisinde koruyuculuğun yavaş yavaş da olsa düşmeye başladığı ve onun için şu anda maymun çiçeği hastalığının görüldüğünden de bahsedilmekte. Münasebetiyle risk altındaki bireylerin korunması çok değerli. Bir hadise deyip geçmemek lazım. Yapmamız gereken en değerli şey bu çeşit hastalıkları olan bireyleri en erken formda tanımlayıp, süratlice ve en az 3 haftaya yakın mühletle izole etmemiz lazım ki diğerlerine bulaşmayı önleyebilelim. Tedavi ve aşıyla erken devirde bu hastalıkları denetim altına alabilmek mümkün. Şu anda yapılması gereken şey, hastaların teşhisini koyar koymaz bu bireyleri kesinlikle izolasyonda tutmak.”
– “Ciddiye almamız gerekiyor”
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri, İstanbul Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz da viral bir hastalık olan ve çiçek virüsüne benzeyen maymun çiçeğinin ateşle birlikte gribal enfeksiyona yol açtığını, bedende döküntü ve kabarcıklarla ilerlediğini söyledi.
Geçmişte, Amerika ve İngiltere’de Afrika seyahatleri ya da oradan gelen hayvanlara temas nedeniyle az sayıda görülen maymun çiçeği hastalığına bu yıl seyahat hikayesi olmayanlarda da rastlanıldığına dikkati çekti.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından “çok yakından takip edilmesi” gereken bir hastalık olarak tanımlanan maymun çiçeğini tüm ülkelerin çok ciddiye aldıklarını belirten Yavuz, “Bizim de çok ciddiye almamız gerekiyor. Türkiye’deki birinci hadise yurt dışına seyahatle mi bağlı yoksa Türkiye içi mi? Bu kıymetli. Türkiye içiyse bu yayılıyor olduğunu da gösterir. Zira dünyada, ‘Bu virüs aslında bir müddettir yayılıyordu, yeni fark edildi. Pandemi nedeniyle çok fark edilemedi.’ üzere bir yaklaşım var. O daha makûs bir şey. Bu kadar çok ülkede aniden görülmesi ve bu kadar yüksek sayılara çıkması biraz da onu düşündürüyor.” değerlendirmesini yaptı.
– “Aşılamayla toplumda yayılması engellenebiliyor”
Yavuz, hastalığın Kovid-19 salgınından daha farklı olduğunu, bilhassa derideki döküntülere çok yakın temasla bulaştığını aktararak, bulaşmanın Kovid-19’a nazaran daha sıkıntı olduğunu kaydetti.
Maymun çiçeğinin teneffüs sekresyonlarında da bulunabildiğini lisana getiren Yavuz, şu bilgileri verdi:
“Özellikle uzun mühlet bir ortada geçirildiğinde risk var. Ancak temel bulaşma yolu yakın temas. Maymun çiçeğine karşı Kovid-19’dan daha şanslı durumdayız. Bu hastalığın Kovid’den bir farkı da yalnızca yakınındakileri saptayıp onları uygun formda aşılarsanız toplumda yayılmasını engelleyebiliyorsunuz. Temas sonrası da aşılayabiliyorsunuz. Şu anda dünyada bir aşı var. Modifiye vaccinia virus Ankara (MVA) suşunu içeren atenüye virüs aşısı. Bir de klasik çiçek aşısı var. Türkiye’de şu an hangisi var onu bilmiyorum. Hastaların yakın temaslılarını aşılarsak birinci 3-4 günde -hatta 14 güne kadar aşılanıyor- o vakit toplumda yayılmasını engellemiş oluyoruz. Çok daha kolay denetim altına alınabilir bir virüs.”
Prof. Dr. Yavuz, küçükken yapılan çiçek aşısının, vakit geçtikçe aktifliği azalsa da bilhassa ağır hastalığa karşı yıllarca koruyuculuğunun devam ettiğinin söylendiğini aktardı.
Bu hastalık dünyada ekseriyetle erişkin genç kümesinde görüldüğü için çok mevt de olmadığını belirten Yavuz, “Afrika’daki salgında yüzde 5-10’luk mevt oranı var farklı suşlarda olmak üzere. O nedenle çok ciddiye alınması gereken bir patojen. Şu anda tahminen Afrika dışındaki bölgelerde risk kümelerine çok ulaşabilmiş değil ancak bu kadar yüksek sayılarla risk kümelerine da ulaşabilir.” değerlendirmesini yaptı.
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, hastalık belirtisi taşıdığını düşünenlere “Semptomu olanlar diğerleriyle yakın temastan kaçınmalı ve tabibe başvurmalı. Genital bölgede lezyon varsa kesinlikle tabibe başvurulmasını öneriyoruz ki diğerlerine yayılmasın. Bedende genel döküntü de yapabilir. O lezyonların hepsi bulaşıcıdır. O nedenle lezyonlar iyileşene kadar izole olunmalı.” ihtarında bulundu.
