Boris Johnson’un istifasının akabinde Muahafazakâr Parti liderliğine, münasebetiyle başbakanlığa aday olanların birbirleriyle rekabetleri giderek sertleşiyor. Evvelki gün beş adayın yani Rishi Sunak, Penny Mordaunt, Liz Truss, Kemi Badenoch ile Tom Tugendhat’ın (dün akşam parti içi oylamada adaylığı düşürüldü) katıldıkları televizyon tartışma programı oldukça gergin geçti. Bu yüzden bugün ikincisi yapılması planlanan program da yeniden gerginlik olacağı kaygısıyla iptal edildi.
“Solcu” Sunak
Neden bu kadar gergin geçiyor? Zira tümünün de Başbakan olma isteği var, bu çok da yakın bir ihtimal en azından ikisi için. Bunun yarattığı bir gerginlik bu natürel ki. Yoksa temsil ettikleri sermaye sınıfı için birbirlerini tehlikeli gördükleri yok. Adayların birbirlerine karşı saklamayı beceremedikleri öfkeleri ülkenin siyasi tartışma kültürüne de pek uymuyor doğrusu. Seçmen ile parti delegelerinin gözünden düşürmek için ağır tenkitler yapıyorlar karşılıklı olarak.
Özellikle vergi indirimi konusunda görüş ayrılıkları yaşayan adaylar içindeki en favori figür olan eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’a “solcu” diyenler bile çıktı. Hem vergi indirimini hem de Çin ile münasebetlerin geliştirilmesini savunduğu için tahminen de. Sunak bilhassa Çin ile ilgileri geliştirme konusundaki vaadini yerine getirmede kararlı görünüyor. Başbakan olduğunda bu hususta ABD’nin güzeline gitmeyecek biri olacağı kesin üzere.
Ortak noktaları: Thatcher
Ancak her ne kadar anlaşamasalar da adayların ortak noktası eski Başbakan Margaret Thatcher hayranı olmaları. Öldüğünde, uyguladığı iktisat siyasetleriyle ömürlerini alt üst ettiği fakirlerin şenlikler düzenlediği Demir Lady lakaplı Thatcher sermaye sınıfının lehine ülkede işçi düşmanlığı yapmaktan çekinmemişti. Ayrıyeten eski ABD Lideri Ronald Reagan, eski Papa II. Jean Paul ile birlikte Sovyetlerin çöküşünü hızlandıranlardandır.
İşçi Partisi’nin Irak işgalcisi Başbakanı Tony Blair bile liderliğinin birinci yıllarında Thatcher’e olan hayranlığını sık sık lisana getirirdi. Münasebetiyle vergileri indireceğini söyleyen Sunak’ın uygulamayı planladığı bu vaadini “sağduyulu Thatcherizm” olarak tanımlaması doğal.
Adaylar ortasında Thatcher’i kendine örnek almada Dışişleri Bakanı Liz Truss bir adım önde. Geçen Kasım ayında Estonya’da bir tankın içinde poz verişi Thatcher’ı taklit etmek olarak değerlendirilmişti. Truss her ne kadar bunu reddetse de kimi fotoğraflarının Thatcher’ın 1970’le 1980’lerdeki fotoğraflarıyla örtüştüğü ileri sürülüyor Hatta kimi lisan uzmanları, Truss’un, Thatcher’ın siyasete girdikten sonra yaptığı üzere, daha derin bir ses tonuyla konuştuğunu vurguluyor.
Bir öbür aday Ticaret Bakanı Penny Mordaunt da Thatcher hayranı üzere görünüyor. Mordaunt, 2005 yıında seçimleri kazanamayınca Thatcher’in kendisine mektup yazarak nasıl yürek verdiğini anlatıyor sık sık. Adaylardan Suella Braverman da Thatcher ile Churchill’i (ikinciyi anan tek aday bu arada) ilham kaynakları olarak görüyor. O denli ki Avam Kamarası’nda yaptığı bir konuşmada Personel Partili bir milletvekili hakkında konuşurken “benim kahramanlarım Churchill ile Thatcher, onunkiler Lenin ile Corbyn” demişliği var.
İyi bir örnek değil
Adaylar nasıl farkında olamazlar bilemem ancak Thatcher artık uygun bir ilham kaynağı olarak görülmüyor. Tanınmış İngiliz gazeteci Aris Roussinos, savaş sonrası periyodun Başbakanı Harold Macmillan’a atıfta bulunarak, “İngiltere’nin Thatcher’a değil, Macmillan’a gereksinimi var” diye yazdı örneğin. (bknz: https://straight2point.info/britain-needs-macmillan-not-thatcher/) Sheffield Üniversitesi’nde politik iktisat profesörü olan Michael Jacobs da, günümüz İngiliz iktisadının artık farklılaştığını ileri sürerek “Thatcher düşüncesiyle” devam etmenin faydasız olduğunu yazmıştı.
Dış siyasette ABD’nin yanı başında epey maharetli fakat uğursuz bir “oyun kurucu” figür olmasına karşın toplumun büyük kesitinin reaksiyonunu toplamış olan Thatcher’ı neden örnek alırlar adaylar anlamak sıkıntı?
Bu yeni siyasetler üretemediklerinin de bir ispatı aslında. Bu nedenle Thatcher’i anımsatıp “ideolojik nostalji”ye takılmış durumdalar.
Geçmişi hayal ederek yaşayanlar yalnızca bizimkiler değil yani.
