Dava konusu olayda; kontratlı emekli öğretim üyesi olarak misyon yapan davacının yeni mukavele periyodunda ilişiği kesilerek vazifesine son verilmiştir.
Birinci derece mahkemesi, davacının vazife mühletinin uzatılmamasının uygun görülmemesine yönelik olarak rastgele bir münasebete yer verilmediği üzere somut bir bilgi ve evrak de sunulmadığı salt takdir gerekçesiyle yapılan sürecin iptaline karar vermiştir.
Yönetimin istinaf başvurusu kabul edilerek, üniversitelerin yaş haddini dolduran öğretim üyelerinin istihdam edilmesinde takdir yetkisine sahip olduğu, bu yetkinin ilgililerin lehine kullanılmasını sağlayacak halde yargı kararı verilemeyeceği gerekçesiyle süreci hukuka uygun bularak birinci derece mahkemesinin kararını bozmuştur.
Danıştay Sekizinci Dairesi ise, yaş haddini dolduracak öğretim üyeleri ile tekrar mukavele yapma konusunda üniversitelerin takdir hakkı olduğu üzere bu kapsamda çalışan öğretim üyelerinin, akademik hizmet gereklerine nazaran kıymetlendirilmesi ve fiilleri nedeniyle akademik faaliyetlerde aksama olup olmadığının saptanması, disipline karşıt fiillerinin bulunup bulunmadığının ve misyonunda başarılı olup olmadığının kıymetlendirilmesi, hizmetine gereksinim bulunup bulunmadığının somut bilgi ve dokümanlarla açıkça ortaya konulması gerektiği söz edilmek suretiyle üniversitenin bu mevzu hakkında somut bilgi ve evrak sunamaması gerekçesiyle kontratın uzatılmaması konusunda sürecin iptaline karar verilmiştir.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Temel No : 2021/4965
Karar No : 2022/2042
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : .
KARŞI TARAF (DAVALI) : . Üniversitesi
VEKİLİ : Av. .
İSTEMİN KONUSU : . Bölge Yönetim Mahkemesi .. İdari Dava Dairesinin . gün ve E:., K:. sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: . Kolu’nda kontratlı öğretim üyesi olarak misyon yapan davacı tarafından, kontratının . tarihinden itibaren bir yıl müddetle uzatılmasının uygun görülmemesine dair . tarih ve . sayılı süreç ile . tarih ve . sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
Birinci Derece Mahkemesi kararının özeti: .. Yönetim Mahkemesince verilen . tarih ve E:., K:. sayılı kararda; dava belgesinde yer alan bilgi ve evraklar ile mevzuat kararları birlikte irdelendiğinde, dava konusu süreçlere temel alınan Anabilim Kolu Akademik Şurası ve Enstitü İdare Heyeti Kararlarında davacının misyon müddetinin uzatılmamasının uygun görülmemesine yönelik olarak rastgele bir münasebete yer verilmediği üzere evrak içeriğinde davacının misyon müddetinin uzatılmamasını haklı kılıcak somut bilgi ve dokümanın mevcut olmadığı anlaşıldığından, davacının hizmetine gereksinim duyulmadığı somut bilgi ve evraklarla ortaya konulmaksızın salt takdir yetkisine dayanılarak tesis edilen dava konusu süreçlerde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak dava konusu sürecin iptaline, davacı tarafından 08/07/2020 tarihli savunmaya yanıt dilekçesi ile sonraki tarihlerde vermiş olduğu beyan dilekçelerinde dava dilekçesinde bulunmayan, “özlük ve mali haklarının geriye dönük olarak iadesi” isteminde de bulunduğu görülmekle birlikte, davacının bu istemi “davanın konusunu genişletme yasağı” kapsamında olup, taleple bağlılık unsuru uyarınca anılan talebin incelenmesine hukuken imkan bulunmadığına karar verilmiştir.
Bölge Yönetim Mahkemesi kararının özeti: . Bölge Yönetim Mahkemesi .. İdari Dava Dairesince; davalı idarece yapılan istinaf başvurusu kabul edilerek; yönetimin kamu hizmetinin gerekleri doğrultusunda yaş haddini dolduran öğretim üyelerinin istihdam edilmesinde takdir yetkisine sahip olduğu, bu yetkinin ilgilileri lehine kullanılmasını sağlayacak biçimde yargı kararı verilemeyeceği, davacının mukavele mühletinin 02/03/2020 tarihinden itibaren bir yıl daha uzatılması yolundaki müracaatının hukuken kabul edilebilir, kamu faydası emeli doğrultusunda ve objektif nedenlerle reddedildiğinin açık olduğu, bu yetkinin kamu faydası ve hizmet gerekleri dışında subjektif (öznel) nedenlerle yahut keyfi olarak kullanıldığına dair bilakis bir tespitin de bulunmadığı, kaldı ki davacının mukavele mühletinin 02/03/2020 tarihinden itibaren bir yıl daha uzatılması yolundaki müracaatının üniversitenin yetkili heyetlerince uygun görülmediği konuları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacının mukavele müddetinin 02/03/2020 tarihinden itibaren bir yıl daha uzatılması yolundaki müracaatının reddine ait süreçlerde kamu faydası, hizmet gerekleri ve hukuka terslik bulunmadığı gerekçesiyle istinafa husus Yönetim Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı yönetim tarafından, davacının maddi olarak döner sermayeye katkı sağlayan ve kuruma gelir getiren süreçlere girmediği, yalnızca poliklinik hastalarına hizmet verdiği, davacının üstlendiği yüksek lisans öğrencisinin kalmadığı, davacının vazife yaptığı ünitenin en çok öğretim üyesine sahip kısım olduğu, 69 yaşında risk kümesinde bulunan davacının üç doz Covid-19 aşısını yaptırması hastalığa yakalanma riskini tam olarak ortadan kaldırmadığı, sonuç olarak kamu faydası gözetilerek gereksinim hali bulunmadığından davacının mukavelesinin uzatılmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ .’NUN NİYETİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize mevzu istinaf kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu’na 7141 sayılı Kanun’un 7. hususu ile eklenen Ek Unsur 182 uyarınca İstanbul Üniversitesi’nden ayrılarak İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa isminde yeni bir üniversite kurulduğu görüldüğünden; İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün hasım mevkiinden çıkarılıp, anılan Kanun hususu uyarınca İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Rektörlüğü hasım pozisyonuna alınarak ve belge tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıyeten bir karar verilmeksizin, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY :
..’nda öğretim üyesi olan ve 67 yaşını dolduran davacının, 7033 sayılı Kanunun 14. unsuru ve Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Kontratlı Olarak Çalıştırılmasına Ait Yordam ve Temeller uyarınca 01/03/2018-01/03/2019 tarihleri ararasında bir yıl mühletle kontratlı öğretim üyesi olarak görevlendirildiği, davacı tarafından 15/10/2018 tarihli dilekçe ile 03/03/2019 tarihinde bitecek olan kontratının bir yıl daha uzatılması istemiyle müracaatta bulunulduğu, müracaatının Kardiyoloji Enstitüsü İdare Konseyi ve Kardiyoloji Anabilim Kolu’nca uygun görülerek mukavele mühletinin bir yıl daha uzatılmasının teklif edildiği, bu teklifin Üniversite İdare Heyeti’nce uygun görülmeyerek reddedilmesi üzerine davacının emekliye sevk edilmesine ait .. tarih ve .. sayılı sürecin tesis edildiği, anılan sürece karşı açılan davada verilen iptal kararı üzerine, davacının, . tarihleri ortasında bir yıl mühletle daha kontratlı olarak istihdam edildiği, devam eden süreçte 25/12/2019 günlü dilekçe ile davacı tarafından 02/03/2020 tarihinden itibaren misyon mühletinin bir yıl daha uzatılması istemiyle davalı yönetime başvurduğu, bu müracaatının . tarih ve . sayılı Rektörlük süreci ile uygun görülmediği ve bu durumun . Enstitüsü Müdürlüğü’nün . tarih ve . sayılı süreciyle davacıya bildirilmesi üzerine kelam konusu süreçlerin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2547 sayılı Kanunun (7033 sayılı Endüstrinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Hedefiyle Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 14.maddesi ile eklenen) 30.maddesinin 2.fıkrasında; “Geçici 55 inci unsurun ikinci fıkrası kararı gizli kalmak kaydıyla, yaş haddini dolduracakları tarihten evvel başvurmuş olup mukavele tarihi prestijiyle öğretim üyesi takımlarında bulunanlardan yükseköğretim kurumlarınca belirlenen kısım ve programlarda vazifelerinde kalmalarında yarar görülenler, yükseköğretim kurumunun teklifi ve Yükseköğretim Konseyinin onayı ile emeklilik yaş hadlerini doldurdukları tarihten itibaren, yetmiş beş yaşını geçmemek üzere emeklilik yahut yaşlılık aylığı bağlanıncaya kadar birer yıllık müddetlerle kontratlı olarak çalıştırılabilirler. Bunlarla, net meblağı, en son bulundukları takımları için öngörülmüş olan gösterge, ek gösterge, taban ve kıdem aylıkları, üniversite ödeneği, yükseköğretim tazminatı, eğitim öğretim ödeneği, geliştirme ödeneği, makam ve vazife tazminatları ve 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 9 uncu hususunda belirlenmiş olan ek ödemenin toplamından ilgili mevzuatı uyarınca vergi ve öteki kesintiler yapıldıktan sonra kalan net fiyatı geçmemek üzere belirlenecek fiyat üzerinden mukavele yapılır. Bunların sigortalılık yahut iştirakçilik ilgisi evvelki takım unvanları temel alınmak suretiyle devam ettirilir. Öğretim üyelerinin tabi olduğu yasak, ödev ve sorumluluklar ile disipline ait kararlar bu formda çalıştırılanlar hakkında da uygulanır. Bu fıkranın uygulanmasına ait tarz ve asıllar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Yükseköğretim Konseyi tarafından belirlenir.” kararına yer verilmiştir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 30. unsurunun 2. fıkrasına dayanılarak hazırlanan Yükseköğretim Kurumlarında Emeklilik Yaş Haddini Doldurmuş Öğretim Üyelerinin Kontratlı Olarak Çalıştırılmasına Ait Yordam ve Asılların “Başvuru ve Kabul Şartları” başlıklı 3. hususunda; “(1) Yükseköğretim kurumlarının emeklilik yaş haddini doldurmuş öğretim üyelerini kontratlı olarak çalıştırabilmesi için, senato tarafından bu konuya ait objektif ve objektif kriterlerin belirlenerek öğretim üyelerine duyurulması gerekmektedir. (2) Yükseköğretim kurumlarında vazife yapan öğretim üyeleri, kontratlı olarak çalıştırılmak için müracaatlarını, yaş haddini doldurmadan en az üç ay evvel takımının bulunduğu kısım başkanlığına, dekanlığa yahut enstitü/yüksekokul/konservatuvar müdürlüğüne yapması gereklidir. (3) Kriterleri sağlayan öğretim üyelerinin kontratlı olarak çalıştırılma teklifleri; kısım liderinin, anabilim kolu lideri ve kısım şurasının görüşünü alarak vereceği gerekçeli uygun görüş üzerine, fakülte/enstitü/yüksekokul/konservatuvar idare heyeti ile üniversite idare konseyinin kararı ve rektörün teklifi ile Yükseköğretim Heyetine gönderilir. Üniversitenin teklif edilen alandaki öğretim üyesi muhtaçlığı ya da teklif edilen alanın Yükseköğretim Heyeti tarafından belirlenen öncelikli alanlardan olup olmadığı kıymetlendirilerek, Yükseköğretim Yürütme Kurulunca kontratlı olarak çalıştırılması uygun görülenler, emeklilik yaş hadlerini doldurdukları tarihten itibaren birer yıllık mühletle kontratlı olarak çalıştırılabilirler. Mukaveleler tıpkı yöntemle, öğretim üyelerinin yetmiş beş yaşını doldurdukları tarihi geçmemek üzere emeklilik yahut yaşlılık aylığı bağlanıncaya kadar birer yıllık mühletlerle uzatılabilir” düzenlemesi yer almaktadır.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Anayasa ve İdari Yargılama Tarzı Kanununda yer alan, yönetimin takdir yetkisini kaldıracak halde yargı kararı verilemeyeceği kuralı, takdir yetkisine dayanılarak yapılan süreçlerin yargı kontrolü dışında kalacağı manasına gelmemektedir. Bu sebeple, yönetimin takdir yetkisinin hukuka uygun kullanılıp kullanılmadığı, idari yargı mercilerince denetlenmektedir.
İdarelere takdir yetkisi tanınan hallerde yönetimin bu hususta yargı kararı ile zorlanamayacağı, öteki bir sözle idari süreç niteliğinde yargı kararı verilemeyeceği, fakat bu takdir yetkisinin de mutlak olmayıp, kamu faydası ve hizmet gerekleriyle hudutlu olduğu, takdire dayanan süreçlerin sebep ve niyet bakımından yargı kontrolüne bağlı bulunduğu hususu açık olup, yönetimin bu takdir yetkisinin kontrolünde; vazifenin niteliği, hizmet alanı, kapalılığı, özel durumu üzere koşulların kamu faydası da gözetilerek değerlendirileceği tartışmasızdır.
Yukarıda yer verilen mevzuat kararlarının incelenmesinden; misyonunda kalmalarında yarar görülen ve yaş haddini dolduracak öğretim üyelerinin mukavele ile çalışabilecekleri, yaş haddini dolduracak öğretim üyesinin yetmiş beş yaşını dolduruna kadar yükseköğretim kurumunun teklifi, Yükseköğretim Şurasının onayı ile birer yıllık mukavele ile istihdam edilebilecekleri karar altına alınmıştır. Bu kapsamda davacının, davalı idarece belirlenen kriterleri sağlayarak . tarihleri ortasında davalı yönetim ile kontrat imzalayarak . Kısmı’nda çalışmaya başladığı, kontrat mühletinin sona ermesi üzerine vazife müddetinin uzatılarak bir yıl daha mukavele imzalanması istemli müracaatının Akademik Konsey Kararı ile rastgele bir münasebet gösterilmeksizin reddedildiği bu karar üzerine de Rektör onayıyla davacının mukavelesinin uzatılmadığı anlaşılmaktadır.
Yaş haddini dolduracak öğretim üyeleri ile yine kontrat yapma konusunda yönetime takdir hakkı tanındığı tartışmasızdır. Fakat Üniversitelerce bu takdir hakkının kullanılmasında, bu kapsamda çalışan öğretim üyelerinin, akademik hizmet gereklerine nazaran kıymetlendirilmesi ve fiilleri nedeniyle akademik faaliyetlerde aksama olup olmadığının saptanması, disipline muhalif fiillerinin bulunup bulunmadığının ve misyonunda başarılı olup olmadığının kıymetlendirilmesi, hizmetine muhtaçlık bulunup bulunmadığının somut bilgi ve evraklarla açıkça ortaya konulması hukuk devleti unsurunun ve akademik hizmetin gereği üzere yürütülmesinin sonucudur.
Davalı idarece birinci derece mahkemesine verilen savunma dilekçesinde, dava konusu sürecin yönetime tanınan takdir yetkisi kapsamında tesis edildiği ve 15/01/2020 tarihli Akademik Heyet Kararı ile davacının kontratının uzatılmadığı belirtilmiştir. Yönetim Mahkemesince dava konusu sürecin iptal edilmesi üzerine davalı idarece verilen istinaf dilekçesinde; davacının, Üniversite tarafından belirlenen kriterleri taşımadığı, vazife yaptığı ünitede öğretim elemanı sayısının kâfi olduğu ve tez danışmanlığını yaptığı iki öğrencisinin uzmanlıklarını alması sebebiyle danışmanlığını üstlendiği öğrencisi kalmadığı, münasebetiyle hizmetine muhtaçlık duyulmadığından kontratının uzatılmadığının belirtildiği, lakin bu beyanlarını doğrulayacak somut bilgi ve evrakların belgeye sunulmadığı, Bölge Yönetim Mahkemesince de bu münasebetler doğrultusunda rastgele bir araştırma yapılmaksızın istinaf dilekçesinde belirtilen münasebetler doğrultusunda davanın reddine karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda; Bölge Yönetim Mahkemesince, orta karar ile davalı yönetimden, istinaf dilekçesinde belirtilen ve dava konusu sürecin münasebetlerini oluşturan beyanların somut bilgi ve dokümanlarla ortaya konularak hukuka uygunluğunun denetlenmesi gerekeceğinden, bu tarafta bir araştırma yapılmaksızın salt davalı yönetimin istinaf dilekçesindeki beyanlarına prestij edilerek karar verilmesine hukuken imkan bulunmamaktadır.
Öte taraftan; her ne kadar davalı idarece Covid- 19 salgını periyodundaki kısıtlamalar ve davacının riskli yaş kümesinde bulunmasının da mukavelesinin uzatılmamasına münasebet olarak gösterilmişse de; gerek süreç tarihinde Covid-19 kısıtlamalarının şimdi yürürlüğe girmemesi, gerekse de tabip olan davacının bilakis bu usul devirlerde hizmetine daha çok gereksinim duyulacağı göz önüne alındığında salgın devrinde alınan önlemlerin davacının mukavelesinin uzatılmamasına münasebet olamayacağının kabulü gerekmektedir.
Bu prestijle, davanın reddi tarafındaki temyize husus Bölge Mahkemesi kararında tüzel isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. unsuruna uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. . Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin . gün ve E:., K:. sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan .-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi halinde davacıya iadesine,
4. Tekrar bir karar verilmek üzere evrakın . Bölge Yönetim Mahkemesi .. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.