BM Dünya Besin Programı’na (WFP) nazaran savaştan evvel, Ukrayna tarafından üretilen 400 milyon insanı beslemeye yetecek besinin birden fazla, ülkenin ‘yedi’ Karadeniz limanı aracılığıyla ihraç ediliyordu. Çatışmanın başlamasından sekiz ay evvel, limanlardan 51 milyon metrik tona yakın tahıl taşındı. Savaşın başlamasından sonraki ayda, buğday ve mısır ihracat fiyatları, 2021 ve 2022’nin başlarındaki süratli artışların üzerine sırasıyla yüzde 22 ve yüzde 20 arttı.
Dünya buğdayını karşılayan ülkeler
Dünya Tarım Üretimi sitesinin 2021-2022 bilgilerine nazaran AB ülkelerinin toplam üretimi dışında en fazla buğday üreten birinci on ülke ortasında Çin, Hindistan, Rusya sırasıyla birinci üç sırayı paylaşırken 6’ıncı sırada yaklaşık 33 milyon tonla Ukrayna ve 10’uncu sırada ise Türkiye yer aldı.
Birleşmiş Milletler planı
Türkiye ve İtalya, Ukrayna’nın yaklaşık 20 milyon ton olduğu tabir edilen buğdayın, BM konvoyuyla korunarak Odesa ve başka limanlardan Boğaz’a hakikat gemilerle taşınmasını desteklediğini tabir etti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 15 Mayıs’ta yaptığı açıklamada “Bir BM planı var. Biz bu planı destekliyoruz. BM planının uygulanabilir bir plan olduğunu düşünüyoruz. Lavrov’a, Ankara’da yaptığımız görüşmede izah ettim. Başka taraftan Rusya’dan da yanıtlar bekliyoruz. 4’lü bir toplantı olursa kurulacak sistem, kontrolü dahil tüm hususlar burada ayrıntılı formda ele alınacak. Burada Türkiye, BM, Rusya ve Ukrayna’da olacak. Herkesin telaşlarının giderilmesi lazım. Mayınlardan temizlemek yerine inançlı sınırlar, inançlı bölgeler. Rusya’dan da olumlu karşılık gelirse 4’lü toplantıyı İstanbul’da gerçekleştireceğiz” dedi.
Macron planı
Hafta başında Romanya’yı ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Odesa’nın Romanya’dan birkaç düzine kilometre uzaklıkta olduğunu söz ederek Romanya üzerinden Tuna Nehri’ne ve demiryolları ağına erişilebileceğini belirtti. Macron, Romanya planının daha süratli olacağını vurguladı.
ABD planı
ABD Lideri Joe Biden, Salı günü büyüyen global besin krizine tahlil olarak Polonya ile Ukrayna sonu boyunca süreksiz silolar inşa edileceğini söyledi. Biden bu tahlilin tıpkı vakitte Rusya’nın buğdaya ulaşmasını engelleyebileceğini tabir etti.
‘Ray genişliği’ pürüzüne karşın AB, 13 Mayıs’ta planını açıklamıştı
Avrupa Birliği Kurulu, 13 Mayıs’ta 20 milyon ton olduğu tabir edilen buğdayın kara ve demiryollarıyla ülkeden çıkartılmasının planlandığını duyurdu. Fakat Ukrayna demiryolları ile AB ülkeleri demiryolları ortasında ‘farklı ray genişliği’, eserlerin taşınmasını mühlet ve süreç olarak uzatan bir sorun olduğu belirtildi. Başka sorunlar ortasında hudut geçişlerinde bürokratik süreçler uzadığı için bekleme müddetlerinin 30 güne kadar çıkması gösterildi.
Rusya: Ukrayna’daki tahıl, dünya pazarının yüzde 1’nden daha azını oluşturuyor
Rusya’nın Washington Büyükelçisi Anatoli Antonov, 16 Haziran’da kaleme aldığı makalesinde, Rusya’nın buğday krizinde gaye haline geldiğini tabir ederek “Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’na (UNCTAD) ve BM Besin ve Tarım Örgütü’ne (FAO) nazaran, şu anda dünyada fizikî besin külfeti yok. Fakat ziraî sanayi eserlerinin dağıtımı ve tüketicilere ulaştırılması ile ilgili problemler var” dedi.
Antonov tarım eserleri krizinin 2020’ye dayandığını vurgulayarak “Sözde ortaklarımızın daima olarak bahsettiği Ukrayna limanlarından sevkiyata hazır olduğu varsayılan yirmi milyon ton tahıl, global besin pazarının toplam hacminin yüzde 1’inden daha azını oluşturuyor. Buğday ihracatındaki gecikme, genel durumun ‘felaket’ bir gelişimi olarak kabul edilemez” tabirlerini kullandı.
