Mayıs ayında ENAG’a nazaran yüzde 160.7, Türkiye İstatistik Kurumu’na nazaran ise yüzde 73.5’e yükselen enflasyon, çalışanların maaşlarındaki erimeyi hızlandırdı. Minimum ücretliler temmuz ayında maaşlarının artmasını beklerken, memur ve emekliler dışındaki özel bölüm çalışanları da umudunu muhtemel bir orta artırıma bağladı. Lakin hükümet yetkililerinin yaptığı farklı açıklamalar nedeniyle temmuz ayında taban fiyata artırım yapılıp yapılmayacağı belirsizliğini koruyor.
Yaklaşık 10 milyon emekçi taban fiyatla çalışıyor
DİSK-AR’ın raporuna nazaran, Türkiye’de minimum fiyatın yüzde 20 fazlası ve altında fiyat alan emekçilerin sayısı 9.7 milyon. Tüm fiyatlı çalışanların yüzde 50’ye yakını bu kapsamda. Tüm fiyatlı çalışanların yüzde 64’ü ise (12.5 milyon işçi) minimum fiyatın altı ile minimum fiyatın 1.5 katı ortasında fiyat elde ediyor. Özel bölüm personellerinin yüzde 21.8’i taban fiyata erişemiyor. Özel dalda minimum fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı yüzde 44 ve taban fiyat civarında çalışanların oranı yüzde 69. 8.4 milyonu aşkın özel dal emekçisi de minimum fiyatın yüzde 20’si ve altında fiyatlarla çalışıyor.
Asgari fiyatlı bu yıl 21 bin lira kaybedecek
Yine DİSK-AR tarafından hazırlanan rapora nazaran, 2021 Aralık ayında yüzde 50.5’lik artışla 4 bin 253 TL olarak belirlenen net minimum fiyat bu yıl enflasyon karşısında süratle eridi. 2022’nin birinci 5 ayı için taban fiyatın toplam alım gücü kaybı 5 bin 7 TL’yi buldu. Şayet temmuzda artırılmazsa taban ücretlinin bu yılki kaybı en az 20 bin 726 TL olacak.
Reel brüt fiyat 6 ayda yüzde 10 eridi
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Yöneticisi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, gerçek brüt fiyatlarda bu yılın birinci 5 ayında yaklaşık yüzde 10 erime olduğuna dikkat çekerek, temmuzda başta taban fiyat olmak üzere özel bölümde orta artırım yapılmasının koşul olduğunu söyledi.
Başka ülkede olsa kıyamet kopardı
12 Eylül 1980’de sendikalar kapandığı için çalışanların gelirlerinde yüzde 25 kayıp olduğunu, durumun 1989’da fakat telafi edilebildiğini belirten Gürsel, “Eğer temmuzda minimum fiyata artırım yapılmazsa dar gelirlilerin alım gücü güzelce eriyecek. Enflasyon bu süratle giderse yılbaşına kadar maaşlarının üçte birini kaybedebilir düşük ücretliler. Şayet bu türlü bir durum öteki ülkelerde olsaydı çoktan kıyamet kopmuştu” dedi.
Ücretliler ulusal gelirden hisse almıyor
Gürsel, yılın birinci çeyreğinde açıklanan gayri safi yurtiçi (GSYH) sayılarının ücretlilerin ulusal gelirden aldığı hissedeki azalmayı bir kere daha gözler önüne serdiğine de dikkat çekerek, şunları söyledi:
“Ücretlilerin ulusal gelirden aldığı hisse 2020 yılının son çeyreğinde yüzde 39.1’di. Fakat bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 31.5’e düştü. Yalnızca bu sayı bile ücretlilerin gelirlerindeki azalmayı gösteriyor. Bu türlü giderse çalışanlar mecburî harcamalarını bile yapamaz hale gelecekler. Bu nedenle minimum fiyatın kesinlikle bölgelere nazaran düzenlenmesi gerekiyor. Zira bölgeler ortasında temel gereksinim unsurlarının fiyatları ortasında büyük fark var. Taban fiyatın bu yıl 4.250 liraya yükseltilmesi rahatlattı lakin enflasyon patlayınca başa geri döndük. BETAM’ın yaptığı bir araştırmaya nazaran, İstanbul’da fabrikalar taban fiyata çalıştıracak mavi yakalı emekçi bulamıyorlar zira bu para artık onlara yetmiyor.”