İDDK, iptal isteminde Yönetmeliğin 52/3 üncü hususu hariç başkalarını reddeden Daire kararını onadı.
İptal edilen karar:
52 nci unsur üçüncü fıkra, “3) Haftalık ders saatlerinin farklı olması halinde eksik olan haftalık ders saati sayısı kadar yeni okulundan ders/dersler seçtirilir ve periyot puanının tespitinde bu dersin/derslerin puanları temel alınır.
c) Öğrencinin daha evvel okuduğu seçmeli bir dersin yeni okulunda daha üst sınıfta okutulması halinde, daha evvel okunmuş olan ders yerine, haftalık ders saati birebir olan öteki bir seçmeli ders alması sağlanır.
ç) İki devir puanı alınabilecek kadar müddet bulunması halinde hazırlık sınıfı bulunan okulların hazırlık sınıflarından hazırlık sınıfı bulunmayan okulların 9 uncu sınıflarına nakil yahut geçiş yapan öğrencilerin periyot puanları, bu husus kararlarına nazaran belirlenir.”
İptal Münasebeti:
Her ne kadar davalı idarece; öğrencilerin alan/dal değiştirerek nakillerinin, sıhhat durumunun ilgili mesleğin tahsiline elverişli olmaması, çocuğun yasal nedenlerle muhafaza altına alınması, ailenin mecburî yer değişikliği, öğrencinin ilgili alana ilgi ve yeteneğinin uygun olmadığının belirlenmesi halinde yapılabildiği; yaşanması olası mağduriyetin azaltılması maksadıyla alan/dal değişimi ile nakil imkanı öğrencilere sunulduğu; ayrıyeten mesleksel ve teknik eğitimde modüler eğitim programları uygulandığı, öğrencinin ferdî öğrenme malzemelerinin kullanarak kendilerini geliştirmelerinin mümkün olduğu, bu durumda öğrencinin ikinci periyotta göstereceği performansının yıl sonu başarısına kullanılmasının uygun olduğu savunulmakta ise de; söz edilen durumların, öğrencilerin eğitim hayatında istisnaen yaşanabileceğinin görüldüğü;
Kaldı ki; öğrencilerin alan/dal değiştirerek nakillerinin mecburilik arz ettiği durumların idarece ayrıyeten düzenlenebileceğinin açık olduğu;
Dolayısıyla davalı idarece, getirilen düzenlemenin emelinin açıkça ortaya konulamadığı, alan/dal değişikliği yapılmak suretiyle gerçekleştirilen nakillerin zarurî nedenlere dayanabileceği, üzere şahsî tercihler sebebiyle de gerçekleşebileceği dikkate alındığında, dava konusu bu düzenlemenin, yükseköğretime yöneltme ve yerleştirme bağlamında öğrenciler ortasında fırsat eşitliği açısından avantaj yahut dezavantaj yaratabileceği, bu durumun ise eşitlik prensibinin ihlaline neden olabileceği görüldüğünden, dava konusu düzenlemenin Anayasa’ya ve 1739 sayılı Kanun’a dayanan Türk Ulusal Eğitiminin temel unsur ve kurallarına terstir.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2021/1336
Karar No: 2022/265
TEMYİZ EDENLER : I-(DAVACI) : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …
II-(DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Sekizinci ve İkinci Daireleri Müşterek Konseyinin 22/10/2020 tarih ve E:2017/7189, K:2020/4586 sayılı kararının iptale ve davanın reddine ait kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 16/09/2017 tarih ve 30182 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değişik 07/09/2013 tarih ve 28758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin
9. hususunun 4. fıkrasına eklenen “Ayrıca ağırlaştırılmış eğitim programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitim haftalık azami çalışma saatini geçmemek kuralıyla velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada 6 gün olarak da planlanabilir.” cümlesinin,
21. unsurunun 5. fıkrasında yer alan “Okulların nakil ve geçiş kaidelerinin taşınması halinde Açık Öğretim Lisesi, Mesleksel Açık Öğretim Lisesi yahut Açık Öğretim İmam Hatip Lisesinden örgün ortaöğretim kurumlarına ders kısmından yeni öğretim yılının başlangıcına kadar geçen mühlet içerisinde, örgün ortaöğretim kurumlarından Açık Öğretim Lisesi yahut Mesleksel Açık Öğretim Lisesine ise bu okulların kayıt devirlerinde öğrenci kayıtları yapılır.” düzenlemesinin,
25. hususunun 1. fıkrasının (c) bendinin,
31. unsurunun 4. fıkrasının,
52. hususunun 3. fıkrasının,
58. unsurunun 2. fıkrasının (a) bendinde yer alan “son haftaları” ibaresinin,
78. hususunun 2, 7 ve 8. fıkralarının,
84/A hususunun (c) bendinde yer alan “son dört yıl içinde isimli yahut idari soruşturma sonucu” ibaresinin,
85. hususunun 1. fıkrasının (f) bendinin,
91. unsurunun 2. fıkrasının (c) bendine eklenen “Taşımalı eğitim kapsamında eğitim veren okullarda bu mühlet öğretmenler şurası kararıyla 30 dakikaya kadar çıkarılabilir.” cümlesinin, 91. hususunun 2. fıkrasına eklenen (h) bendinin,
144. hususunun 1. fıkrasının (c) bendinin,
iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci ve İkinci Daireleri Müşterek Heyetinin 22/10/2020 tarih ve E:2017/7189, K:2020/4586 sayılı kararıyla;
Anayasa’nın 10, 42 ve 124. hususları ile 1739 sayılı Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun 2, 7, 26, 27 ve 28. hususları belirtilerek;
Dava konusu Yönetmeliğin 9. unsurunun 4. fıkrasına eklenen “Ayrıca ağırlaştırılmış eğitim programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitim haftalık azami çalışma saatini geçmemek kuralıyla velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada 6 gün olarak da planlanabilir.” cümlesi istikametinden;
3308 Sayılı Mesleksel Eğitim Kanunu’nun 3. unsurunun (h) bendinde yer alan işletmelerde mesleksel eğitim tarifi ile anılan Kanun’un 18, 20 ve 21. unsurlarına, 06/04/2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çocuk Ve Genç Emekçilerin Çalıştırılma Metot Ve Temelleri Hakkında Yönetmelik’in 2, 5, 5/A ve 8. unsurlarına ve Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 63 ve 121. unsurlarına yer verilerek;
Öncelikle, mesleksel eğitimin niteliğinin açıklanarak işletmelerdeki ağırlaştırılmış eğitimin gayesi, kapsamı ve uygulanmasının açıklığa kavuşturulması gerektiği;
İşletmede mesleksel eğitimin, Türk Ulusal Eğitim sisteminin ortaöğretim kademesinde yer alan ve öğrencilere makul bir meslek edindirmeye yönelik eğitim verilen mesleksel ve teknik ortaöğretim kurumları ile mesleksel eğitim merkezine devam eden öğrencilerin, eğitim aldıkları bölüm dikkate alınarak okulda verilen teorik eğitimin pekiştirilmesine ve alanlarında nitelikli iş gücü olmalarının sağlanmasına yönelik olarak, ilgili kesimde faaliyet gösteren işletmeler ile mesleksel ve teknik ortaöğretim kurumları ortasında imzalanacak protokol uyarınca öğrencilerin eğitimlerinin bir kısmının işletmede uygulamalı olarak almalarını sağlayan bir uygulama olduğu;
Bu çerçevede, öğrencilerin okulda yahut işyerinde görecekleri eğitimin tarihleri belirlenirken, her iki ünitedeki eğitime ortalama altışar aylık vakit ayrıldığı, bu mühletin, gereksinim duyulması halinde valilikçe değiştirilebildiği, fakat, genel olarak öğrencilerin bir öğretim yılında kesintisiz olarak ekim ayının birinci haftası ile nisan ayının ikinci haftası ortasındaki periyotta okulda; dinlenme müsaadeleri dışındaki öteki vakit diliminde işletmelerde mesleksel eğitim görmelerinin temel olduğu;
İşletmede ağırlaştırılmış eğitimin ise; dalın özelliği, çalışma ve kapasite durumu ile okul ve iklim koşulları da dikkate alınarak yılın muhakkak vakitlerinde aktif olan yiyecek içecek hizmetleri, konaklama ve seyahat hizmetleri ve cümbüş hizmetleri, denizcilik, hayvan yetiştiriciliği ve sıhhati, tarım alanları ile Bakanlıkça uygun bulunan öteki alan/dallarda yapılabilecek bir uygulama olduğu, Yönetmelik’te, işletmede verilecek mesleksel eğitimin ağırlaştırılmış olarak verilmesinin zarurî olduğu yolunda bir düzenleme de bulunmadığı;
Bir diğer anlatımla; mesleksel işletmelerde verilen eğitimin mesleksel ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin tamamlamak zorunda olduğu bir eğitim olduğu, lakin; bunun ağırlaştırılmış olarak verilmesinin zarurî olmadığı, ihtiyari olarak öngörülen uygulamanın dalın özelliği, daldaki dönemsel yoğunluklar, iklimsel şartlar vb. faktörler nedeniyle yapılabilecek bir uygulama olduğunun görüldüğü;
Bu prestijle; alınan teorik eğitimin ayrılmaz modülü olan uygulama eğitiminin süreklilik içinde aksamadan, faal ve verimli olarak sağlanabilmesi için öngörülen ağırlaştırılmış eğitimin, programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitim haftalık azami çalışma saatini geçmemek kaidesiyle velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada 6 gün olarak da planlanabilmesine ait düzenlemenin kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu ve düzenlemede hukuka terslik bulunmadığı;
Yönetmeliğin 21. unsurunun 5. fıkrasında yer alan “Okulların nakil ve geçiş koşullarının taşınması halinde Açık Öğretim Lisesi, Mesleksel Açık Öğretim Lisesi yahut Açık Öğretim İmam Hatip Lisesinden örgün ortaöğretim kurumlarına ders kısmından yeni öğretim yılının başlangıcına kadar geçen mühlet içerisinde, örgün ortaöğretim kurumlarından Açık Öğretim Lisesi yahut Mesleksel Açık Öğretim Lisesine ise bu okulların kayıt periyotlarında öğrenci kayıtları yapılır.” düzenlemesi tarafından;
Her ne kadar, dava tarihinden sonra anılan düzenlemede değişiklik yapılmış ise de; anılan değişikliğin dava konusu kuralın içeriğini değiştirmediği, değişikliğin; mevcut uygulamanın daha sistematik ve anlaşılır formda tekrar düzenlenmesi niteliğinde olduğu anlaşıldığından, uyuşmazlığın tüzel kontrolünün yapılması gerektiği;
14/12/2005 tarih ve 26023 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Lisesi Yönetmeliği’nin 4 ve 6. unsurları ile 24/12/2005 tarih ve 26033 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Mesleksel Açık Öğretim Lisesi Yönetmeliği’nin 4, 6 ve 24. unsurları ve Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 41. unsurunun bir bütün olarak değerlendirilmesinden, örgün eğitim kurumlarından yaygın eğitim kurumlarına; yaygın eğitim kurumlarından örgün eğitim kurumlarına geçişlerin, gerekli kaidelerin taşınması halinde mümkün olduğu, dava konusu düzenleme içerisinde ayrıyeten yaş, muvaffakiyet durumu ve gibisi kriterlere yer verilmemiş olmasına karşın, mevzuat kararlarının birbirini tamamlayıcı ve/veya kararların birbirinin devamı mahiyetinde olduğu, uygulamaya yönelik olarak, düzenlenen alana ait bütün kararların dikkate alınması gerektiği konuları da göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu düzenlemenin eksik olduğundan kelam edilemeyeceği, düzenlemenin kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu,
Yönetmeliğin 31. hususunun 4. fıkrası istikametinden;
07/07/2018 tarih ve 30471 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 4. unsurunun (ö) bendi, 7, 8 ve 22. hususları ile Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 31. unsurlarının birlikte değerlendirilmesinden; Anadolu teknik programlarına ve proje okulu kapsamındaki mesleksel ve teknik ortaöğretim kurumlarında eğitim alan öğrencilerden tam vakitli kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden özel eğitim muhtaçlığı olan öğrencilerin, meslek alanı ve koluna yönlendirilmesinde öğrencilerin yetenekleri, sıhhat ve mani durumlarının niteliği ve oranının dikkate alınacağı, bireylerin eğitsel değerlendirmesi ve tanılaması ile ilgili iş ve süreçlerin Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) bünyesinde oluşturulan özel eğitim kıymetlendirme şurası tarafından yapılacağı, özel eğitim gereksinimi olan bireylerin tanılaması ve kıymetlendirilmesi ve yönlendirilmesinin bu alanda uzman heyetlerce yapılması gerektiği, RAM bünyesinde oluşturulan özel eğitim kıymetlendirme konseyinin kıymetlendirme ve tanılamaya yönelik yürüteceği iş ve süreçlere ait yol ve asılların Yönetmelik’te açıkça düzenlendiği, buna nazaran; birey için uygun eğitim ortamına yönlendirilmesi emelli müracaatlarda gerektiğinde Engelli Sıhhat Heyeti Raporu istenebileceği, öğrenciler için hazırlanacak eğitim programları ile Anadolu teknik programlarına ve proje okulu kapsamındaki mesleksel ve teknik ortaöğretim kurumlarında eğitim alan öğrencilerin alan ve kısım tercihlerine yönlendirmelerde, Yönetmeliğin belirlediği temellerin gözetileceğinin görüldüğü;
Davacı tarafından; sıhhat şurası raporu koşuluna yer verilmemesi nedeniyle düzenlemenin eksik olduğu, RAM tarafından hazırlanmış eğitsel kıymetlendirme raporları ve evvelki kişiselleştirilmiş eğitim raporlarının dikkate alınması gerektiği sav edilmekte ise de; Anadolu teknik programlarına ve proje okulu kapsamındaki mesleksel ve teknik ortaöğretim kurumları ile başka ortaöğretim kurumlarında eğitim alan öğrencilerin tam vakitli kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime yönlendirilmesinin RAM bünyesinde yer alan “Özel Eğitim Kıymetlendirme Kurulu” tarafından yapılacağı dikkate alındığında davacının bu savlarına prestij edilmediği;
Bu durumda; dava konusu düzenlemede hukuka terslik bulunmadığı;
Yönetmeliğin 58. hususunun 2. fıkrasının (a) bendinde yer alan “son haftaları” ibaresi tarafından;
Davacı tarafından, sorumluluğun devir bitmeden ortaya çıkmayacağı, burada fakat ortalama yükseltme imtihanının yapılabileceği tez edilmekte ise de; dava konusu Yönetmeliğin 58. unsurunun 1. fıkrasında yer alan; ders yılı sonunda her bir dersten iki periyot puanı olmak kaydıyla direkt sınıf geçemeyen ve başarısız ders sayısının en fazla 3 olan öğrencilerin sorumlu olarak sınıf geçeceği kuralı dikkate alındığında, “sorumluluk” kavramının, yalnızca eğitim öğretim yılı içerisindeki başarısızlığı değil, kuralları oluşması halinde (ilgili dersten 2 periyot puanının olması ve en fazla 3 dersten başarısız olunması) geçmiş devirlerde oluşan başarısızlığı da kapsadığının anlaşıldığı;
Burada; ölçme ve kıymetlendirme asılları dikkate alınarak öğrenci muvaffakiyet değerlendirmesi sonucunda; sorumlu olunan derslerin muvaffakiyet ile tamamlanabilmesi hedefiyle eğitim öğretim yılı içerisinde toplamda 3 sefer yapılacak olan sorumluluk imtihanlarının yapılması öngörülen vakit aralığının, öğrencinin yüksek faydası gözetilerek belirlendiği, bu haliyle; gerek öğrencinin alt devirlerden sorumlu olarak geçtiği derslerden başarılı olabilmesi gerekse 12. sınıfta olup mezuniyet etabında olan öğrencilerin mezun olabilmesi maksadıyla getirilen düzenlemenin hukuka, kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu;
Yönetmeliğin 78. hususunun 2, 7 ve 8. fıkraları istikametinden;
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 89. unsuru ile bu hususa dayanılarak hazırlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders Ve Ek Ders Saatlerine Ait Karar’ın 8 ve 10. unsurları ile 652 sayılı Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın Teşkilat ve Misyonları Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 33. unsuru, 1739 sayılı Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun 32. hususu ve 11/09/2014 tarih ve 29116 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği’nin 13. unsuru belirtilerek;
Ortaöğretim kurumlarında yöneticilik vazifesinin gereği olarak, müdürlük, müdür başyardımcılığı ve müdür yardımcılığının, ders misyonu dışında idari niteliği haiz oluşu ve bu vazifelerin, eğitim hizmetinde süreklilik anlayışı içerisinde ifası gerektiği dikkate alındığında; gerekli olması halinde, müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcısının çalışmalarını mesai dışında da sürdürmesi ve taşımalı eğitim uygulamasına yönelik olarak müdüre yüklenen misyonların gereklerinin yerine getirmesinin taşımalı eğitim uygulamasının barındırdığı riskler de göz alındığında kamu faydası gereği olduğu ve düzenlemelerde öğrencinin yüksek menfaatinin gözetildiği anlaşıldığından, dava konusu 78. hususun 2. ve 8. fıkralarında hukuka terslik bulunmadığı;
Öte yandan; Ulusal Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine Ait Karar’ın ilgili hususları uyarınca kurum yöneticilerinin faaliyetleri için makul ders saatleri oranında ders fiyatı öngörüldüğünden, davacı Sendikanın düzenlemelerin “Angarya yasaktır” unsurunun ihlali olduğu yolundaki tezlerine prestij edilmediği;
Yönetmeliğin 7. fıkrası hakkında Dairelerinin E:2014/6589 sayılı aslına kayıtlı dava belgesinde davalı idarece, din görevliliğinin bilgi yönününün, Anadolu İmam-Hatip Lisesi öğretim programlarında bulunan meslek dersleri, genel kültür dersleri ve seçmeli derslerin oluşturduğu; uygulama tarafını ise, yeniden programlarda yer alan dersleri temel alarak din hizmetleri eğitimini pekiştirmeyi amaçlayan hitabet ve mesleksel uygulama dersinin kazandıracağı; ayrıyeten din görevliliğinin, alan bilgileri yanında bu bilgileri diğerleri ile paylaşmaya yardımcı olacak özel çabayı da gerektiren bir faaliyet olduğu, paylaşabilmek için bir bahsin bilgisine sahip olmak nasıl gerekliyse, onu paylaşabilmenin formül ve tekniklerini bilmenin ve uygulayabilmenin de bir o kadar gerekli olduğunun savunulduğu;
Anadolu İmam-Hatip Lisesi ve Meslek İmam-Hatip Liselerinde öğrencilerin yetiştirilmesi maksadıyla mesleksel uygulamaların yapılmasının mümkün olduğu; bir diğer anlatımla; İmam Hatip Liselerinden mezun olanların, kamuda ifa ettiği vazifenin niteliği prestijiyle bu vazifenin uygulamaya yönelik olduğu, hasebiyle bu okullardan mezun olacak öğrencilerin yetiştirilmesine yönelik olarak, 1739 sayılı Kanun’un genel ve özel hedefleri ile prensiplerine uygun uygulamalı eğitimin verilmesinin bu alanda kaliteyi ve niteliği artıracağı;
Bu durumda, dava konusu düzenlemede hukuka terslik bulunmadığı;
Nitekim; Dairelerinin 12/11/2018 tarih ve E:2014/6589, K:2018/6778 sayılı kararının da bu istikamette olduğu;
Yönetmeliğin 84/A unsurunun (c) bendinde yer alan “son dört yıl içinde isimli yahut idari soruşturma sonucu” ibaresi tarafından;
Anayasa’nın 124. unsuru dikkate alınarak kanun koyucu tarafından yönetime tanınan düzenleme yetkisinin başta kamu faydası olmak üzere hizmet gereklerine, hukuk devleti, hukuk güvenliği ve kazanılmış haklara riayet unsurlarına uygun olarak kullanılması gerektiği;
Kamu faydası kavramı, tüm devlet organlarının süreç ve hareketlerinin genel nitelikteki hedefini ve tıpkı vakitte nedenini oluşturduğu, çeşitli hak ve özgürlükler açısından bir sınırlama nedeni niteliği de taşımakta olup bu kavram genel bir tabirle ferdî, özel çıkarlardan farklı ve bunlara üstün olan toplumsal faydası tabir ettiği;
Dava konusu düzenlemede, alan/bölüm, atölye ve laboratuvar şefi olarak görevlendirileceklerde aranacak koşullar ortasında aşikâr bir mühletle öğretmenler için “soruşturma sonucu misyon yeri değiştirilmemiş olmak” kuralına yer verilmesinin kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu, düzenlemede hukuka karşıtlık bulunmadığı;
Yönetmeliğin 85. unsurunun 1. fıkrasının (f) bendi istikametinden;
Yönetmeliğin 120. hususu, 18/06/2014 tarih ve 29034 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 16/06/2014 tarih ve 2014/6459 sayılı Bakanlar konseyi Kararı ile kabul edilen Ulusal Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumları Yönetici ve Öğretmenlerinin Norm Takımlarına Ait Yönetmeliğin 19. unsurunun 1. fıkrası ve 20. unsuru belirtilerek;
İş kazası, meslek hastalıkları, yangın ve öteki tehlikelere karşı iş sıhhati ve güvenliğinin sağlanması konusunda özel eğitim gereksinimi olan öğrencileri de dikkate alarak gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak misyonunun, hem eğitim öğretim vazifesi hem de idari misyon kapsamında bir sorumluluk olduğu, bu vazifenin alan/bölüm, atölye ve laboratuvar şeflerine verilmesinin kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu, düzenlemede hukuka terslik bulunmadığı;
Yönetmeliğin 91. unsurunun 2. fıkrasına eklenen (h) bendi tarafından;
1739 sayılı Kanun’un 56. hususu belirtilerek;
Hukukumuzda, yönetimin düzenleme yetkisinin bahis bakımından sonlandırılmadığı, yönetimlerin bir kanuna dayanmak ve varsa düzenleyici sürecin bir üst normuna uygun olmak koşuluyla düzenleme yapabildiği, Anayasa’nın 124. unsuruna nazaran ise; yönetmelikler, kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak ve bunlara alışılmamış olmamak kaidesiyle çıkarılabildikleri;
Ancak; yönetimlere takdir yetkisi tanınmakla birlikte, bu yetkinin sınırsız kullanımının da kelam konusu olmadığı, yönetimlerin; eşitlik, kamu faydası, hizmet gerekleri, hak ve nesafet prensiplerine nazaran takdir yetkisini kullanmakla yükümlü oldukları;
Dava konusu edilen Yönetmeliğin, öğretmenlere nöbet misyonu verilmesinin temellerini düzenleyen 91. hususuyla; 1739 sayılı Kanun’un 56. hususunda belirtilen eğitim öğretim hizmetinin yürütülmesi, nezaret ve kontrol vazifesi çerçevesinde, Ulusal Eğitim Bakanlığına bağlı tüm ortaöğretim kurumlarındaki eğitim ve öğretimin kalitesinin arttırılması, öğrencilerin ders saatleri dışında kontrol ve nezaretinin sağlanması ve bu suretle öğrencilerin güvenliğinin sağlanmasının amaçlandığının anlaşıldığı; nöbet vazifesinin, öğretmenliğin asli vazifesi ve eğitimin bir kesimi olması, mesai ve ders saatleri içinde yapılan bir vazife olması nedeniyle fazla çalışma kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı da dikkate alındığında, kelam konusu düzenlemenin kamu faydası ve hizmet gereklerine uygun olduğu, düzenlemede hukuka ve mevzuata karşıtlık bulunmadığı;
Yönetmeliğin 144. unsurunun 1. fıkrasının (c) bendi tarafından;
573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 24. unsuru, 3308 Sayılı Mesleksel Eğitim Kanunu’nun 18. unsuru ile 07/07/2018 tarih ve 30471 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 22 ve 32. hususları belirtilerek;
İşletmede yapılacak olan mesleksel eğitim faaliyetine yönelik olarak; gerek 3308 sayılı Kanun gerek dava konusu Yönetmelik unsurlarında detaylı düzenlemelere yer verildiği, yönetimin, davacının istemde bulunduğu formuyla komite kurulması istikametinde Mahkemelerce zorlanamayacağı, ayrıyeten dava konusu Yönetmelik’te özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin işletmelerde aldıkları uygulamalı eğitime yönelik gerekli ve kâfi düzenlemelere yer verilerek, özel eğitim gereksinimi olan bireylerin korunması konusunda gerekli önlemlerin alındığı görüldüğünden dava konusu düzenlemede hukuka karşıtlık bulunmadığı;
Yönetmeliğin 25. hususunun 1. fıkrasının (c) bendi ile 91. hususunun 2. fıkrasının (c) bendine eklenen “Taşımalı eğitim kapsamında eğitim veren okullarda bu mühlet öğretmenler heyeti kararıyla 30 dakikaya kadar çıkarılabilir.” düzenlemesi tarafından;
Dava konusu düzenlemelerde yapılan değişiklikler sonrasında kelam konusu düzenlemeler açısından davanın konusuz kaldığı;
Yönetmeliğin 52. unsurunun 3. fıkrası istikametinden;
Öncelikle dava konusu fıkra, 01/09/2018 tarih ve 30522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 23. hususuyla yürürlükten kaldırılmış ise de bu değişikliğin, Dairelerinin 20/03/2018 tarih ve E:2017/7189 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ait karar üzerine yapıldığı anlaşıldığından, düzenlemenin temeli tarafından inceleme yapılması gerektiği belirtildikten sonra;
Anayasa’nın 10. hususu, 1739 sayılı Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun 4, 6 8 ve 30. hususları ile Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 51, 53, 54, 55 ve 65. hususlarına yer verilerek;
Yukarıda belirtilen mevzuat birlikte değerlendirildiğinde; bir dersin periyot sonu puanının, o dersin yıl sonu puanına, bir dersin yıl sonu puanının ise; bir dersin yüklü puanına, hasebiyle, yıl sonu puanı ile mezuniyet puanına tesir ettiği, mezuniyet puanının ise; okul birincilerinin tespitine, münasebetiyle yükseköğretim kurumlarına yerleştirme süreçlerinde okul birincisi kontenjanından yerleşmeye ve yükseköğretime giriş için yapılan merkezi imtihanlarda adaylarca alınan ham puanlara eklenecek olan mezuniyet puanına direkt tesir ettiği;
Okulların her birinin kendi ortasında yahut okullar ortasında birinci periyot sonunda her sınıf düzeyinde alan/dal değişikliği de yapılarak nakil geçişi yapan öğrencilerin birinci devir aldıkları derslerin periyot sonu puanları o derslerin yılsonu puanı hesabında dikkate alınmayarak, yalnızca ikinci periyot dönem sonu puanı o derslerin yılsonu puanı olarak kabul edileceği;
Bir diğer anlatımla, alan/dal değişikliği de yapılarak nakil geçişi yapan öğrencinin geçiş yaptığı yıl için her dersten tek puan olacağı;
Her ne kadar davalı idarece; öğrencilerin alan/dal değiştirerek nakillerinin, sıhhat durumunun ilgili mesleğin tahsiline elverişli olmaması, çocuğun yasal nedenlerle muhafaza altına alınması, ailenin mecburî yer değişikliği, öğrencinin ilgili alana ilgi ve yeteneğinin uygun olmadığının belirlenmesi halinde yapılabildiği; yaşanması mümkün mağduriyetin azaltılması hedefiyle alan/dal değişimi ile nakil imkanı öğrencilere sunulduğu; ayrıyeten mesleksel ve teknik eğitimde modüler eğitim programları uygulandığı, öğrencinin ferdî öğrenme gereçlerinin kullanarak kendilerini geliştirmelerinin mümkün olduğu, bu durumda öğrencinin ikinci periyotta göstereceği performansının yıl sonu başarısına kullanılmasının uygun olduğu savunulmakta ise de; söz edilen durumların, öğrencilerin eğitim hayatında istisnaen yaşanabileceğinin görüldüğü;
Kaldı ki; öğrencilerin alan/dal değiştirerek nakillerinin mecburilik arz ettiği durumların idarece ayrıyeten düzenlenebileceğinin açık olduğu;
Dolayısıyla davalı idarece, getirilen düzenlemenin gayesinin açıkça ortaya konulamadığı, alan/dal değişikliği yapılmak suretiyle gerçekleştirilen nakillerin zarurî nedenlere dayanabileceği, üzere şahsî tercihler sebebiyle de gerçekleşebileceği dikkate alındığında, dava konusu bu düzenlemenin, yükseköğretime yöneltme ve yerleştirme bağlamında öğrenciler ortasında fırsat eşitliği açısından avantaj yahut dezavantaj yaratabileceği, bu durumun ise eşitlik unsurunun ihlaline neden olabileceği görüldüğünden, dava konusu düzenlemenin Anayasa’ya ve 1739 sayılı Kanun’a dayanan Türk Ulusal Eğitiminin temel unsur ve kurallarına karşıt olduğu münasebetleriyle;
-Dava konusu Yönetmeliğin 25. hususunun 1. fıkrasının (c) bendi ile 91. hususunun 2. fıkrasının (c) bendine eklenen “Taşımalı eğitim kapsamında eğitim veren okullarda bu müddet öğretmenler heyeti kararıyla 30 dakikaya kadar çıkarılabilir.” düzenlemesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına,
-Yönetmeliğin 52. unsurunun 3. fıkrasının iptaline,
-Dava konusu öteki unsurlar tarafından ise davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN TEZLERİ:
Davacı tarafından, Çocuk Ve Genç Emekçilerin Çalıştırılma Yöntem Ve Asılları Hakkında Yönetmelik’in 8. hususuna ters düzenleme yapıldığı, öteki okullarda eğitim öğretimin beş gün olduğu, altı gün düzenlemesinin eşitlik ve fırsat eşitliği unsurlarına ters olduğu, ayrıyeten altıncı gün için sigorta kaydının nasıl yapılacağının düzenlenmediği, uygulamada sıkıntılara yol açılacağı, nakil ve geçişlerde yaş ve gibisi kriterlere yer verilmemesinin eksiklik olduğu, özel eğitim gereksinimi olan bireyler alan yahut kısım değiştirirken sıhhat şurası raporlarının dikkate alınması gerektiği, bu rapora yer verilmemesinin eksiklik olduğu, sorumluluk halinin devir bitmeden ortaya çıkmadığı, bu nedenle ders yılının son haftalarında bu imtihanların yapılmasının öngörülmesinin hukuka muhalif olduğu, müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcısı açısından vazifenin gerektirdiği durumlarda mesai saati dışında çalışmasını sürdürmesi düzenlemesinin angarya yasağına karşıt olduğu, bu çalışmaya fiyat öngörülmemesi tarafıyla eksik olduğu, öbür yandan bir eğitim kurumunun yöneticisine din kurumlarının vazifelerinin yüklenmesinin yerinde olmadığı, ayrıyeten öğrenci taşınmasına ait vazifelerin okul müdürüne verilmesinin yersiz olduğu, atölye ve laboratuvar şefleri açısından soruşturma bulunmaması kuralının haklı ve somut bir münasebete dayanmadığı, bu bireyler için ikinci bir ceza niteliğinde ağır bir yaptırım olduğu, atölye şefi haricinde okul iş sıhhati ve güvenliği heyetinin da tehlikelerin önlenmesi konusunda sorumluluğuna yer verilmesi gerektiği, nöbetçi öğretmenler açısından angarya yasağına alışılmamış olduğu, başka yandan işletmelerde aranacak kriterlerin okullarda kurulacak başka bir kurulca belirlenmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yönetim tarafından, Yönetmeliğin 52. hususunun 3. fıkrasının yürürlükten kaldırıldığı, karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği ayrıyeten düzenlemede hukuka terslik bulunmadığı belirtilerek Müşterek Konsey kararının iptale ait kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:
Davalı yönetim tarafından, Müşterek Şuraca verilen kararın davanın reddine ait kısmının tarz ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davacı tarafından ise savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Temyiz istemlerinin reddi ile Müşterek Şura kararının temyize husus iptale ve davanın reddine ait kısımlarının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin sonuncu kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 49. hususunda yer alan;
“a) Vazife ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka karşıt karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte kusur yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davanın reddine ve iptale ait kısımları yol ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen argümanlar kararın temyize husus bu kısımlarının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Davanın üstte özetlenen münasebetle kısmen reddine, kısmen dava konusu düzenlemelerin iptaline ve kısmen dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ait Danıştay Sekizinci ve İkinci Daireleri Müşterek Şurasının 22/10/2020 tarih ve E:2017/7189, K:2020/4586 sayılı kararının temyize mevzu iptale ve davanın reddine ait kısımlarının ONANMASINA, dava konusu Yönetmeliğin 9. unsurunun 4. fıkrasına eklenen “Ayrıca ağırlaştırılmış eğitim programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitim haftalık azami çalışma saatini geçmemek kaidesiyle velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada 6 gün olarak da planlanabilir.” cümlesi ile 78. unsurunun 7. fıkrası istikametinden oyçokluğu, öbür istemler tarafından ise oybirliği ile,
3. Kesin olarak, 02/02/2022 tarihinde karar verildi.
KARŞI OY
X-Dava konusu Yönetmeliğin 9. unsurunun 4. fıkrasına eklenen “Ayrıca ağırlaştırılmış eğitim programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitim haftalık azami çalışma saatini geçmemek kaidesiyle velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada 6 gün olarak da planlanabilir.” cümlesi incelendiğinde;
Anılan Kanun’un “İşletmelerde Meslek Eğitimi” başlıklı 18. hususunda; on ve daha fazla işçi çalıştıran işletmelerin, çalıştırdıkları işçi sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleksel ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine maharet eğitimi, mesleksel ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracağı, bu işletmelerin mesleksel ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırabileceği, 20. unsurunda; işletmelerde marifet eğitimi gören öğrencilerin teorik eğitiminin, mesleksel ve teknik eğitim okul ve kurumlarında yahut işletmelerin eğitim ünitelerinde yapılacağı, çalışma saatleri içinde yapılacak teorik eğitimin haftada oniki saatten az olamayacağı, bu eğitimin yoğunlaştırılmak suretiyle de yapılabileceği düzenlemelerine yer verilmiştir.
06/04/2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çocuk Ve Genç Çalışanların Çalıştırılma Yordam Ve Temelleri Hakkında Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2. hususunda; “Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 71 inci unsuru mucibince, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç emekçiler bakımından yasak olan işler ile 15 yaşını tamamlamış, lakin 18 yaşını tamamlamamış genç emekçilerin çalışmasına müsaade verilecek işler, 14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma şartlarına ait metot ve asılları kapsar.” düzenlemesi yer almış, “Mesleki eğitim gören öğrenciler” başlıklı 5/A hususunda ise; “Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları öğrencilerine verilen; işletmede mesleksel eğitim, staj ve çıraklık eğitimlerinin, uygulama alanına alınacak yahut çıkarılacak işler ve yerler Ulusal Eğitim Bakanlığınca belirlenir.” kuralı öngörülmüştür.
Anılan Yönetmeliğin, “Hafta tatili” başlıklı 8. unsurunda; çocuk ve genç personellerin hafta tatili müsaadelerinin kesintisiz kırk saatten az olamayacağı, ayrıyeten hafta tatili fiyatının bir iş karşılığı olmaksızın ödeneceği söz edilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne dava konusu düzenlemeyle eklenen fıkrada ise; ağırlaştırılmış eğitim programına nazaran işletmelerde mesleksel eğitimin, haftalık azami çalışma saatini geçmemek koşuluyla, velinin yahut reşit ise öğrencinin isteği doğrultusunda haftada altı gün olarak da planlanabileceği, düzenlenmesine yer verilmek suretiyle, işletmelerde yapılacak olan mesleksel eğitimin altıncı günü olarak, cumartesi ya da pazar günü de eğitime devam edilebileceğinin kabul edildiği görülmektedir.
Bu durumda, kelamı edilen değişiklik sonrasında, işletmelerde mesleksel eğitimin altı gün olarak planlanması kapsamında, altıncı çalışma günü olarak ister cumartesi isterse pazar gününün planlanması halinde, Çocuk ve Genç Emekçilerin Çalıştırılma Metot Ve Temelleri Hakkında Yönetmelik’in 8. unsuruna karşıt olarak çocuk ve genç emekçilerin haftalık dinlenme müddetinin kesintisiz kırk saatten az olamayacağı kuralının ihlal edilmesi sonucunu doğuracağı açık olan dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize husus müşterek heyet kararının davanın reddine ait kısmının bu düzenleme tarafından bozulması gerektiği oyuyla karara katılmıyoruz.
KARŞI OY
XX-Dava konusu Yönetmeliğin 78. hususunun 7. fıkrası incelendiğinde;
07/09/2013 tarih ve 28758 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Müdür, misyon, yetki ve sorumlulukları” başlıklı 78. hususunun 7. fıkrasında; “Anadolu imam-hatip ve imam-hatip lisesi müdürleri ayrıyeten okuldaki eğitim, öğretimle ve işleyişle ilgili olarak, okulun etrafla alaka kurmasını sağlamak hedefiyle, dini bahislerde halkın bilgilendirilmesine yönelik meslek dersleri öğretmenlerinin sorumluluğunda toplumsal etkinlikler çerçevesinde hutbe, vaaz ve gibisi programlar düzenler ve bu bahislerde müftülük, vilayet yahut ilçe ulusal eğitim müdürlükleri, yükseköğretim kurumları ve başka kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar…” kuralına yer verilmiştir.
16/09/2017 tarih ve 30182 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ulusal Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile anılan fıkrada değişiklik yapılmış ve fıkra; “Anadolu imam-hatip lisesi müdürleri, okuldaki eğitim, öğretimle ve işleyişle ilgili olarak okulun etrafla alaka kurmasını sağlamak hedefiyle mesleksel hususlarda uygulamaya yönelik faaliyetlerde meslek dersleri öğretmenlerinin sorumluluğunda toplumsal etkinlikler çerçevesinde hutbe, vaaz ve gibisi programlar düzenler ve bu hususlarda müftülük, vilayet yahut ilçe ulusal eğitim müdürlükleri, yükseköğretim kurumları ve öbür kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar. Açık Öğretim İmam Hatip Lisesi öğrencilerine yüz yüze eğitim verilmesi konusunda gerekli tedbirleri alır. Ayrıyeten okulun mescit, kütüphane, kitaplık, laboratuvar ve gibisi eğitim ortamları ve uygulama çalışmalarında kazanılacak bilgi ve marifetlerin okulun hedeflerine ve öğretim programlarındaki unsurlara uygun olarak kullanılmasını sağlar.” formunda tekrar düzenlenmiştir.
1739 sayılı Ulusal Eğitim Temel Kanunu’nun 32. unsuru uyarınca; imam – hatip liseleri, imamlık, hatiplik ve Kur’an kursu öğreticiliği üzere dini hizmetlerin yerine getirilmesi ile vazifeli elemanları yetiştirmek üzere, Ulusal Eğitim Bakanlığınca açılan ortaöğretim sistemi içinde, hem mesleğe hem yüksek tahsile hazırlayıcı programlar uygulayan öğretim kurumlarıdır.
Her ne kadar davalı yönetim tarafından, her mesleğin bir bilgi, bir de uygulama tarafı olduğu, din görevliliğinin bilgi tarafını, Anadolu imam-hatip lisesi öğretim programlarında bulunan meslek dersleri, genel kültür dersleri ve seçmeli derslerin oluşturduğu, uygulama tarafını ise, tekrar programlarda yer alan dersleri temel alarak din hizmetleri eğitimini pekiştirmeyi amaçlayan hitabet ve mesleksel uygulama dersinin kazandıracağı, ayrıyeten din görevliliğinin, alan bilgileri yanında bu bilgileri öbürleri ile paylaşmaya yardımcı olacak özel çabayı da gerektiren bir faaliyet olduğu, paylaşabilmek için bir hususun bilgisine sahip olmak nasıl gerekliyse onu paylaşabilmenin metot ve tekniklerini bilmek ve uygulayabilmenin de bir o kadar gerekli olduğu ileri sürülerek dava konusu bu iki kararın hukuka uygun olduğu savunulmuş ise de; Anadolu imam-hatip lisesi ve meslek imam-hatip liselerinde öğrencilerin yetiştirilmesi gayesiyle mesleksel uygulamaların yapılması mümkün olmakla birlikte, bu maksadı aşar nitelikte, hem bu okulların müdürlerine hem de öğretmenlerine dini mevzularda halkın bilgilendirilmesine yönelik faaliyetler düzenleme ve bu faaliyetlere katılma vazifesi yüklenmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize husus Müşterek Heyet kararının davanın reddine ait kısmının bu düzenleme tarafından bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.