Bu tip istenmeyen durumları yaşamamak için hem mesken sahibinin hem de kiracının uyması gereken birtakım kurallar var. Posta’dan Meltem Kara Söyleyenoğlu, gayrimenkul hukuku uzmanlarından aldığı bilgilerle, o kuralları derledik.
EVİ GÖSTERMEK ZORUNDA MI?
Evde kiracı varken, konut sahibi meskeni satmak isteyebiliyor. Hatta son günlerde daha fazla kira almak için meskende kiracı varken yeni kiracı arayışı arttı. Bu durum yasal olmasa da yaşayanlar var. Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için mecburî olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine müsaade vermekle yükümlü. Lakin konut sahibi, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir mühlet evvel kiracıya bildirmek yahut randevu almak durumunda. Şayet kiracı konutu göstermezse Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava yolu açık.
HANGİ DURUMDA GÖREBİLİR?
Ev sahibi, kimi ‘istisnai’ durumlarda konutu ziyaret etmek isteyebilir. Bu durumlar şöyle: m Konutun yeni bir kiracıya yahut satılmak istenen birisine gösterilmesi için, m Mesken sonları içerisinde bulunan sayaçların incelenmesi için, m Meskende rastgele bir tadilat ihtiyacı ya da arıza çıktıysa bu hususu incelemek için müsaade verilmelidir.
KONUT DOKUNULMAZLIĞI İHLAL EDİLMİŞ OLUR
Ev sahipleri, hangi sebeple olursa olsun kiracı meskende yokken anahtarla yahut çilingirle meskene giremez. Girerse, konut dokunulmazlığını ihlal etmiş olur. Kiracının hukuksal süreç başlatması halinde mesken sahibine mahpus cezası verilebilir. Daha evvel bir konut sahibine bu nedenle 10 ay mahpus cezası verildi. 2021’de Kahramanmaraş’ta yaşanan olayda kapıyı açan çilingire ise meskenin içine girmediği için ceza verilmedi.
ARAMA VE İLETİLER RAHATSIZ EDİCİ OLURSA
Son periyotta birçok kiracı, konut sahiplerinin arama ve iletilerinden bunalmış durumda. Üçüncü şahıslara, akrabalara, eşe dosta kiracısının numarasını verip aratan mesken sahipleri bulunuyor. Arama ve iletilerin sıklığı, huzur kaçıracak düzeye geldiyse kiracı savcılığa şikayette bulunabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 123’üncü unsuru, “Sırf huzur ve sükünunu bozmak amacıyla bir kimseye ısrarla; telefon edilmesi, gürültü yapılması ya da birebir amaçla hukuka karşıt öbür bir davranışta bulunulması halinde, mağdurun şikayeti üzerine faile üç aydan bir yıla kadar mahpus cezası verilir” diyor.
Son aylarda kira artışını yüksek bulup meskeni ateşe verme, konutun duvarlarını ve camlarını kırma olayları da görüldü. Kiracı, kiralananı mukaveleye uygun olarak itinayla kullanmak durumunda. Kiracının bu yükümlülüğüne ters davranması durumunda kiraya veren, en az 30 gün müddet vererek, tersliğin giderilmesi, aksi takdirde mukaveleyi feshedeceği konusunda yazılı bir ihtarda bulunur. Kiracının kiralanana taammüden ağır bir ziyan vermesi, kiracıya verilecek müddetin faydasız olacağının anlaşılması yahut kiracının bu yükümlülüğe alışılmamış davranışının kiraya veren yahut tıpkı taşınmazda oturan bireyler ile komşular bakımından çekilmez olması durumlarında ise kiraya veren, yazılı bir bildirimle mukaveleyi çabucak feshedebilir. Tahliye sağlandıktan sonra ziyanların tespitinin yapılması için Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurulup tazminat istenebilir.
DARP, TAARRUZ, TEHDİT…
Son devirde mesken sahipleri ile kiracılar ortasında yaşanan uyuşmazlıklar, olumsuz durumlara da yol açmaya başladı. Hücuma uğrayan konut sahibi de var kiracı da. Bu tip bir durum yaşandığında polise gitmek, darp raporu almak ve şikayette bulunmak gerekiyor. Akabinde isimli süreç başlıyor.
BAŞKA EMELLE KULLANILIYORSA
Eğer kontrat esnasında konut sahibi, ‘alt kiralama izni’ verdiyse kiracı, kiralananı diğerine devredebiliyor. Lakin konutun emelinin dışında kullanıldığı tespit edilirse, bu durum kontrata asıllı terslik manasına geliyor ve fesih sebebi oluşturuyor.