Mahkeme düzenlemeyi hukuka uygun buldu.
Mahkeme şu münasebete yer verdi:
Genel Yönetmelik ile davalı yönetime, genel sıhhat bakımından değeri haiz sıhhat çalışanının kamu vazifelisi olmayan eşlerinden ötürü aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği konusunda genel yönetmelikten ayrışık düzenleme yapma yetkisi verilmiş olup, buna istinaden davalı yönetim işçisinin kamu vazifelisi olmayan eşlerine bağlı olarak aile birliği mazereti nedeniyle yer değişikliği konusunda Genel Yönetmelikle verilen ayrışık düzenleme yapma yetkisi kullanılmıştır.
3359 sayılı Kanun’dan doğan Devlet hizmeti yükümlülüğü mühletince, davaya husus Yönetmelik unsurundaki düzenlemenin, stratejik işçinin kamu vazifelisi olmayan eşinden ötürü atanma taleplerinde uygulanmayacağının öngörülmesine ait dava konusu ibarede, “stratejik personel” kavramının ortaya çıkarılış gayesi olan, kısıtlı sıhhat işçisi kapasitesi içerisinde sıhhat hizmetlerinin aktif bir planlama sistemi uygulanarak tüm vatandaşlara eşit bir formda sunulmasının sağlanması maksadının gerçekleştirilmesine hizmet etmekte olması ve Genel Yönetmelikte yer alan ayrışık düzenleme yapma yetkisi de göz önüne alındığında, kamu faydası ve hizmet gerekleri bakımından hukuka terslik bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İKİNCİ DAİRE
ESAS NO: 2018/1593
KARAR NO: 2022/1488
DAVACI : …
VEKİLİ: Av….
DAVALI : …Bakanlığı
VEKİLLERİ : …
DAVANIN KONUSU:
26/03/2013 günlü, 28599 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, 02/03/2018 günlü 30348 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle değişik 20. unsurunun beşinci fıkrasında yer alan “stratejik işçi bakımından… Devlet hizmeti yükümlülüğü müddetince bu fıkra kararı uygulanmaz.” ibaresinin iptali istenilmektedir.
DAVACININ TEZLERİ:
Davacı tarafından; Tıpta Uzmanlık Eğitimini Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları anabilim kolunda tamamladığı, ardından 77. Devir Devlet Hizmet Yükümlülüğü Kurası İlan Metninde belirlenen takvime uygun olarak aile birliği mazeretine dayalı Ankara vilayetine atanma talebinin Eş Mazereti Kıymetlendirme Komitesi tarafından reddedildiği, genel asıllar çerçevesinde kuraya tabi tutulduğu, 25/10/2017 tarihinde Afyonkarahisar Devlet Hastanesine Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları uzmanı olarak atandığı, aile birliği mazeretine dayalı atanma talebinin reddine ait sürece karşı… Yönetim Mahkemesinin… aslına kayıtlı davayı açtığı,
Eşi kamu vazifelisi olmayan stratejik işçinin aile birliği mazeretine dayalı atamalarına Yönetmelikle kısıtlama getirilmesinin hukuka karşıt olduğu,
Dava konusu Yönetmeliğin, eşi kamu vazifelisi olan stratejik işçi ile eşi kamu vazifelisi olmayan stratejik işçi ortasında ayrımcılık içeren düzenlemesinde Anayasaya karşıtlık bulunduğu,
Aile birliği mazeretine dayalı olarak atanma hakkına kısıtlama getiren düzenlemenin Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmeliğe de muhalif olduğu, ileri sürülmektedir.
DAVALI YÖNETİMİN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafından; Bakanlığın “sağlık işçisinin ülke sathında istikrarlı dağılımını sağlamak ve bu mevzuda istihdam planlaması yapmak” vazifesinin bir sonucu olarak, temininde zahmet çekilen sıhhat işçisi için “stratejik personel” uygulamasının getirildiği, bu işçinin atama ve yer değiştirme rejimlerinin de özel olarak düzenlendiği, öteki taraftan, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmeliğin “Aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği” başlıklı 14. unsuruna, 08/08/2016 günlü, 2016/9097 sayılı Bakanlar Heyeti Kararıyla eklenen üçüncü fıkra ile, genel sıhhat bakımından kıymeti haiz sıhhat çalışanı hakkında özel yönetmelikte düzenleme yapılması kaydıyla farklı metot ve temellerin belirlenebilmesine cevaz verildiği, buna istinaden Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 20. hususuyla de eş durumu mazeretine bağlı atama ve yer değişikliği kaidelerinin düzenlendiği,
Stratejik işçi ile ilgili istisnai kararların konuluş gayesinin, tabip ve uzman tabip istihdamında çekilen zahmetle birlikte bu işçinin istikrarlı dağılımının sağlanması, eşit sıhhat hizmeti sunulması olduğu,
Dava konusu edilen Yönetmelik kararının iptalinin, eşi Devlet memuru olan stratejik işçi bakımından, adalet ve hakkaniyet prensiplerine ters sonuçlar doğuracağı,
Stratejik işçi uygulaması ile hizmet bölgelerinde işçi sayılarında güzelleşme sağlanmış ise de, hem daha âlâ bir noktaya ulaşmak hem de ulaşılan noktayı korumak ismine bu uygulamanın devam ettirilmesi gerektiği, stratejik işçi niteliği taşıyan işçinin nakil ve atanma kurallarının farklı düzenlenmesinin hizmetin gerekleri açısından hakikat ve yerinde olduğu savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Yasal destekten mahrum bulunan davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI KANISI:
Devlet hizmeti yükümlüsü uzman tabip olan davacı, 26/03/2013 günlü, 28599 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, 02/03/2018 günlü 30348 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle değişik 20. hususunun beşinci fıkrasında yer alan “stratejik işçi bakımından… Devlet hizmeti yükümlülüğü müddetince bu fıkra kararı uygulanmaz.” ibaresinin iptalini istemektedir.
Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmeliğin “Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği” başlıklı 14. unsurunda;
“Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;
…
d) Kamu çalışanı olmayan eşinin, talep edilen yerde müracaat tarihi prestijiyle son iki yıl içinde 360 gün toplumsal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi ismine yahut bir hizmet akdi ile patrona bağlı olarak çalışmış ve hala çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere,
…
atanması suretiyle yapılabilir.
Aile birliği mazeretine dayanarak yer değiştirme isteğinde bulunan memur, eşinin kamu kurum ve kuruluşlarında kamu çalışanı olarak çalıştığına yahut atanmayı talep ettiği yerde eşinin müracaat tarihi prestijiyle son iki yıl içinde 360 gün toplumsal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi ismine yahut bir hizmet akdi ile patrona bağlı olarak hala çalıştığına ya da birinci fıkranın (e) bendinde sayılan vazifelerde bulunduğuna ait belgeyi kurumuna ibraz etmekle yükümlüdür. Ayrıyeten yer değiştirme müracaatına, evlilik durumunu kanıtlayan evrakın de eklenmesi gerekir.” düzenlemeleri yer almakta iken; 01/09/2016 günlü, 29818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 08/08/2016 günlü, 2016/9097 sayılı Bakanlar Konseyi kararıyla unsur sonuna “Genel sıhhat bakımından değeri haiz sıhhat işçisi hakkında özel yönetmelikte düzenleme yapılması kaydıyla birinci fıkranın (d) bendine ait farklı yöntem ve temeller belirlenebilir.” kararını içeren fıkra eklenmiştir.
Bu çerçevede; davalı yönetime, genel sıhhat bakımından ehemmiyeti haiz sıhhat işçisinin kamu vazifelisi olmayan eşlerinden ötürü aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği konusunda genel yönetmelikten ayrışık düzenleme yapma yetkisi verilmiştir.
Sağlık Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin “Tanımlar” başlıklı 4. hususunun 30/09/2016 günlü, 29843 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değişik (m) bendinde; “Stratejik personel”, “Tıpta ve diş hekimliğinde uzmanlık eğitimi mevzuatına nazaran uzman olmuş uzman tabip, uzman (TUTG), tabip, uzman diş tabibi, diş tabibi ve eczacı unvanındaki personel” olarak tanımlanmış olup, “Aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği” başlıklı 20. hususunun dava konusu yönetmelikle değişik beşinci fıkrasında; “stratejik işçi bakımından… Devlet hizmeti yükümlülüğü müddetince bu fıkra kararı uygulanmaz.” kararı yer almıştır. Davalı yönetim çalışanının kamu vazifelisi olmayan eşlerine bağlı olarak aile birliği mazereti nedeniyle yer değişikliği konusunda Genel Yönetmelikle verilen ayrışık düzenleme yapma yetkisi kullanmıştır.
Dava konusu düzenlemenin, 3359 Sayılı Kanundan doğan Devlet hizmeti yükümlülüğü müddetince, bu yükümlülüğün niteliği dikkate alındığında, Yönetmeliğin 4. unsurunun 1. fıkrasının (m) bendinde yer alan “stratejik personel” kavramının ortaya çıkarılış gayesi olan, kısıtlı sıhhat işçisi kapasitesi içerisinde sıhhat hizmetlerinin faal bir planlama sistemi uygulanarak tüm vatandaşlara eşit bir biçimde sunulmasının sağlanması maksadının gerçekleştirilmesine hizmet etmekte olması ve Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelikte yer alan ayrışık düzenleme yapma yetkisi de göz önüne alındığında, kamu faydası ve hizmet gerekleri bakımından hukuka uygun bir düzenleme niteliğinde olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY:
Davacı tarafından; 26/03/2013 günlü, 28599 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, 02/03/2018 günlü 30348 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sıhhat Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle değişik 20. unsurunun beşinci fıkrasında yer alan “stratejik işçi bakımından… Devlet hizmeti yükümlülüğü mühletince bu fıkra kararı uygulanmaz.” ibaresinin iptali istenilmektedir.
İNCELEME VE MÜNASEBET:
İlgili Mevzuat:
Anayasa’nın “Sağlık hizmetleri ve etrafın korunması” başlıklı 56. unsurunda; “Herkes, sağlıklı ve istikrarlı bir etrafta yaşama hakkına sahiptir… Devlet, herkesin hayatını, vücut ve ruh sıhhati içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve unsur gücünde tasarruf ve randımanı artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek gayesiyle sıhhat kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu vazifesini kamu ve özel kesitlerdeki sıhhat ve toplumsal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir…” kuralı yer almaktadır.
3359 sayılı Sıhhat Hizmetleri Temel Kanunu’nun “Temel Esaslar” başlıklı 3. unsurunun (c) bendinde; “Bütün sıhhat kurum ve kuruluşları ile sıhhat işçisinin ülke sathında istikrarlı dağılımı ve yaygınlaştırılması temeldir. Sıhhat kurum ve kuruluşlarının kurulması ve işletilmesi bu temel içerisinde Sıhhat Bakanlığınca düzenlenir.” kararı yer almıştır. Tıpkı Kanun’un “Bazı sıhhat işçisinin atanması” başlıklı Ek 1. unsurunda, “Kamu kurum ve kuruluşlarının uzman tabip, tıpta uzmanlık mevzuatına nazaran uzman, tabip, diş tabibi ve eczacı takım ve konumlarına yapılacak açıktan atamalar, açıktan atama müsaadesi alınmaksızın mevzuatta öngörülen süreçlerin tamamlanmasından sonra gerçekleştirilir ve bunların yerleştirilmeleri Sıhhat Bakanlığınca imtihansız ve kura ile yapılır. Kura ile yapılacak atamalara ait metot ve temeller Sıhhat Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” kararına, Ek 3. unsurunda ise; “İlgili mevzuata nazaran yurt içinde yahut yurt dışında tahsillerini tamamlayarak tabip, uzman tabip ve yan kısım uzmanlık eğitimini tamamlayarak uzman tabip unvanını kazananlar, her eğitimleri için başka farklı olmak kaydı ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından hazırlanan İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında yer alan ….. Gün, Sıhhat Bakanlığı yahut Sıhhat Bakanlığınca uygun görülen öteki kuruluşlarda Devlet memuru yahut ilgililerin talebi halinde 10/07/2003 tarihli ve 4924 sayılı Kanuna tabi kontratlı sıhhat çalışanı olarak Devlet hizmeti yapmakla yükümlüdürler…” kararına yer verilmek suretiyle makul kaideleri haiz tabiplere Devlet hizmeti yükümlülüğü getirilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 2. unsurunda; “Bu Kanun, Devlet memurlarının hizmet kurallarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve başka özlük işlerini düzenler.” kararına, yer verilmiş, “Yer değiştirme suretiyle atanma” başlıklı 72. hususunda, kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmaların, hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiyenin ekonomik, toplumsal, kültürel ve ulaşım koşulları istikametinden benzerlik ve yakınlık gösteren vilayetler gruplandırılarak tespit edilen bölgeler ortasında adil ve istikrarlı bir sistem içinde yapılacağı; birebir unsurun son fıkrasında da, yer değiştirme ile ilgili atama asıllarının Devlet İşçi Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
657 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan ve 19/04/1983 günlü, 83/6525 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmeliğin 30/06/2014 günlü, 2014/6578 sayılı Bakanlar Konseyi Kararıyla değişik “Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği” başlıklı 14. hususunda ; “Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;
a) Kamu işçisi olan eşinin, kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkanının olmaması yahut mevzuatı uyarınca eşin mecburî yer değiştirmeye tabi tutulan bir misyonda bulunması durumunda bu kapsamdaki eşin bulunduğu yere,
…
d) Kamu işçisi olmayan eşinin, talep edilen yerde müracaat tarihi prestijiyle son iki yıl içinde 360 gün toplumsal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi ismine yahut bir hizmet akdi ile patrona bağlı olarak çalışmış ve hala çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere,
e) Milletvekili, belediye lideri, muhtar yahut noter olan eşlerinin bulunduğu yere,
atanması suretiyle yapılabilir.
Aile birliği mazeretine dayanarak yer değiştirme isteğinde bulunan memur, eşinin kamu kurum ve kuruluşlarında kamu işçisi olarak çalıştığına yahut atanmayı talep ettiği yerde eşinin müracaat tarihi prestijiyle son iki yıl içinde 360 gün toplumsal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi ismine yahut bir hizmet akdi ile patrona bağlı olarak hala çalıştığına ya da birinci fıkranın (e) bendinde sayılan vazifelerde bulunduğuna ait belgeyi kurumuna ibraz etmekle yükümlüdür. Ayrıyeten yer değiştirme müracaatına, evlilik durumunu kanıtlayan evrakın de eklenmesi gerekir.” düzenlemeleri yer almakta iken; 01/09/2016 günlü, 29818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 08/08/2016 günlü, 2016/9097 sayılı Bakanlar Heyeti kararıyla unsur sonuna “Genel sıhhat bakımından kıymeti haiz sıhhat işçisi hakkında özel yönetmelikte düzenleme yapılması kaydıyla birinci fıkranın (d) bendine ait farklı yöntem ve temeller belirlenebilir.” kararını içeren fıkra eklenmiştir.
Sağlık Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin “Tanımlar” başlıklı 4. hususunun 30/09/2016 günlü, 29843 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile değişik (m) bendinde; “Stratejik personel”, “Tıpta ve diş hekimliğinde uzmanlık eğitimi mevzuatına nazaran uzman olmuş uzman tabip, uzman (TUTG), tabip, uzman diş tabibi, diş tabibi ve eczacı unvanındaki personel” olarak tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin, “Aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği” başlıklı 20. hususunun davanın açıldığı tarih prestijiyle yürürlükte bulunan halinde;
MADDE 20 – (Başlığı ile birlikte değişik : RG-4/4/2015-29316)
(1) Eşlerin ikisinin de (Değişik ibare:RG-2/3/2018-30348) Bakanlıkta kamu işçisi olması halinde;
….
(2) Eşlerin farklı kamu kurum ve kuruluşlarında kamu çalışanı olarak çalışması halinde;
….
(3) Eşi, tıpta ve diş hekimliğinde uzmanlık mevzuatına nazaran uzmanlık yahut yan kısım uzmanlık eğitimi görmekte olanların yer değiştirme taleplerinde astlık üstlük, bölge ve hizmet kümesi kuralı aranmaz. Lakin, müracaat tarihi itibariyle eşinin kalan uzmanlık eğitim müddetinin altı aydan fazla olması zaruridir.
(4) Çalışanın, milletvekili, belediye lideri, muhtar yahut noter olan eşlerinin bulunduğu yere yer değiştirme suretiyle ataması yapılabilir.
(5) (Değişik : RG-30/9/2016-29843) Kamu vazifelisi olmayan eşinin, atanma talep edilen yerde müracaat tarihi prestijiyle son dört yıl içinde 720 gün toplumsal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi ismine yahut bir hizmet akdi ile patrona bağlı olarak çalışmış ve hala çalışıyor olması halinde, çalışanın yer değişikliği suretiyle ataması yapılır. Kendi ismine çalışanlardan borçlarını yapılandıranlar ile atama talep edilen yer dışında toplumsal güvenlik primleri ödenenlerden, atama talep edilen yerde iş yerinin faaliyette olduğunu ve bu işyerinde en az 720 gün çalıştığını belgelendirenlerin talepleri de değerlendirmeye alınır. (Ek cümle : RG-3/6/2017-30085) (Değişik cümle : RG-2/3/2018-30348) Lakin toplumsal güvenlik prim ödeme gün sayısı stratejik işçi bakımından iki katı olarak uygulanır ve Devlet hizmet yükümlülüğü müddetince bu fıkra kararı uygulanmaz. Bu fıkra kapsamında talepleri uygun görülen stratejik işçinin ayrılış süreçleri, üç ayı geçmemek üzere yerine atanan işçinin vazifesine başlamasına müteakip yapılır…” düzenlemesi yer almaktadır.
Dava konusu düzenlemenin incelenmesi:
Her ne kadar, davanın açıldığı tarihten sonra kelam konusu unsurda değişiklik yapılmış ise de; davacının menfaatini etkileyen ibarenin hala yürürlükte olduğu göz önünde bulundurulduğunda uyuşmazlığın temelinin incelenmesine geçildi.
Genel Yönetmelik ile davalı yönetime, genel sıhhat bakımından kıymeti haiz sıhhat çalışanının kamu vazifelisi olmayan eşlerinden ötürü aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği konusunda genel yönetmelikten ayrışık düzenleme yapma yetkisi verilmiş olup, buna istinaden davalı yönetim çalışanının kamu vazifelisi olmayan eşlerine bağlı olarak aile birliği mazereti nedeniyle yer değişikliği konusunda Genel Yönetmelikle verilen ayrışık düzenleme yapma yetkisi kullanılmıştır.
3359 sayılı Kanun’dan doğan Devlet hizmeti yükümlülüğü müddetince, davaya bahis Yönetmelik unsurundaki düzenlemenin, stratejik işçinin kamu vazifelisi olmayan eşinden ötürü atanma taleplerinde uygulanmayacağının öngörülmesine ait dava konusu ibarede, Yönetmeliğin 4. hususunun 1. fıkrasının (m) bendinde yer alan “stratejik personel” kavramının ortaya çıkarılış maksadı olan, kısıtlı sıhhat çalışanı kapasitesi içerisinde sıhhat hizmetlerinin faal bir planlama sistemi uygulanarak tüm vatandaşlara eşit bir halde sunulmasının sağlanması hedefinin gerçekleştirilmesine hizmet etmekte olması ve Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelikte yer alan ayrışık düzenleme yapma yetkisi de göz önüne alındığında, kamu faydası ve hizmet gerekleri bakımından hukuka karşıtlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Yasal destekten mahrum bulunan DAVANIN REDDİNE;
2. Detayı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama masrafının davacı üzerinde bırakılmasına;
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Taban Fiyat Tarifesi uyarınca …-TL vekalet fiyatının davacıdan alınarak davalı yönetime verilmesine;
4. Bu kararın bildirim tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası’na temyiz yolu açık olmak üzere, 23/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.