Yargıtay Hukuk Genel Heyeti down sendromlu çocuk dünyaya getiren annenin tabibin aydınlatma yükümlülüğüne ters davrandığı Bahçeşehir travesti ve kendisini bilgilendirmediği teziyle açtığı tazminat davasında savların ispatlanamadığı gerekçesiyle tabibi haklı buldu
Kurulun kararına nazaran 2013’te dünyaya getirdiği bebeğine down sendromu tanısı koyulan bir anne hamileliği devrinde muayene olduğu Bahçeşehir travestileri tabibin bu risk konusunda kendisini bilgilendirmediğini ileri sürerek maddi ve manevi tazminat davası açtı
Tazminat davasına bakan mahallî mahkeme hamilelik sürecinde yapılan bir tarama testinde down sendromlu çocuk olma riskinin Travesti Bahçeşehir 1 51 oranında yüksek çıktığı bilgisinin hekim tarafından bilinmesine karşın tabibin bu konuda hastayı aydınlattığına ve hastanın A S testi nin yapılmasını reddettiğine ait hiçbir kaydın bulunmadığı gerekçesiyle tabibin kusurlu olduğuna hükmetti Mahkeme toplam 400 bin lira maddi ve manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı
Yerel mahkeme kararına yapılan istinaf başvurusunu pahalandıran Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23 Hukuk Dairesi ise tabibin kusurlu olmadığına kanaat getirerek lokal mahkeme kararının kaldırılmasını kararlaştırdı
İstinaf kararında A S testinin tabibin çalıştığı hastanede yapılamadığı davacı annenin doğumdan yaklaşık 4 ay evvel hekim tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın tıpkı gün istenen A S testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu öne sürmesinin çelişkili olduğu belirtildi
Kararda Doktorun A S testi konusunda aydınlatıldığına dair davacıdan imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı çünkü sigortalı tabibin kendisinin yapamayacağı bir süreçle ilgili davacıdan imzalı yazılı onam almasının beklenemeyeceği sigortalı tabibin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini A S ve USG tetkiklerini istediği sonuç olarak sigortalı tabibin tıbbi makus uygulamasının bulunmadığı anlaşılmıştır tabirine yer verildi
İstinaf kararının temyizi üzerine belgeye bakan Yargıtay 11 Hukuk Dairesi kararın bozulmasını kararlaştırdı ve dava evrakını Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23 Hukuk Dairesine gönderdi Dairenin verdiği kararda direnmesi üzerine evrak Yargıtay Hukuk Genel Şurası’na geldi
Dosyayı görüşen Konsey istinaf kararının yerinde olduğuna hükmetti ve Dairenin verdiği kararı onadı
Kararın gerekçesinden
Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin kararında sıhhat hizmetlerinin belli temeller çerçevesinde verilen hizmetler olduğu tabibin mesleksel faaliyetlerini hür olarak icra etmesi durumunda tabiple hasta ortasında bir mukavelenin kelam konusu olduğu bildirildi
Hekimlerin ister kamu hastanelerinde ister özel sıhhat kuruluşlarında isterse kendi muayenehanelerinde mesleklerini icra edebilecekleri anımsatılan kararda tabiplerin tıp kurallarına ve meslek etiği kurallarına uygun davranmak zorunda oldukları kaydedildi Doktorların mesleklerini inanç içinde icra edebilmeleri için tabiplere yönelik mesleksel sorumluluk sigortası yaptırmasının zarurî kılındığına da işaret edilen kararda Tıbbi Makûs Uygulamaya Ait Zarurî Mali Sorumluluk Sigortası Genel Kuralları ile sigortalı doktorların mesleksel faaliyetlerini yerine getirirken neden olduğu ziyan hasebiyle ödemek zorunda kaldığı yahut kalacağı tazminata ait konuların belirlendiği aktarıldı
Tıbbi müdahalede isteğin hukuk nizamında geçerli olarak yerini alabilmesi için doktor tarafından aydınlatma yükümlülüğünün tarzına uygun bir halde yerine getirilmesi gerekir kararına atıf yapılan kararda kişinin kendisine yapılacak tıbbi müdahale konusunda karar verebilmesi için neye istek gösterdiğini bilmesi ve aydınlatılmış olması gerektiği tıbbi müdahalenin bunun üzerine yapılaması gerektiği vurgulandı
Hekimin aydınlatma yükümlülüğü konusunda ispat yükümlülüğünün de bulunduğu kaydedilen kararda Hasta ile tabip ortasında kontrat bağı bulunsun yahut bulunmasın doktorun mesleğini icra ederken göstermesi gereken ihtimam yükümlülüğü yeterince kendisi karşısında zayıf ve güçsüz pozisyonda olan hastasını aydınlattığını ve hastanın aydınlatılmış isteğinin alındığını ispatlaması gerekmektedir tabirine yer verildi
Kararda aydınlatma yükümlülüğünü ispat külfetinin doktor üzerinde olmasının bir başka sebebinin ise tabiplerin ve sıhhat kuruluşlarının tıbbi açıdan gerekli olan konularda arşivleme ve kayıt tutma yükümlülüğünün bulunması olduğu bildirildi
Kelamlı ya da yazılı bilgilendirme yapılabilir
Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin kararında gebelik takibi yapan tabip tarafından gerekli tarama testlerinin anneye önerilmesi tarama testleri hakkında hastanın aydınlatılması riskli bir durum karşısında çeşitli testlerin yaptırılmasını önermesi ve bunlar hakkında bilgi vermesi gerektiği aktarıldı
Buna karşın doktorun kelam konusu testleri yaptırma konusunda anneyi zorlayamayacağına işaret edilen kararda davaya mevzu olayda annenin gerekli bilgilendirme yapılmadığını argüman ettiği hatırlatıldı
Davalı tabip tarafından annenin hamileliği sürecinde tutulan hasta epikriz kaydında riskli gebelik notunun düşülerek çeşitli testlerin istenildiği sonraki notlarda ise Riskli gebelik TR 21 1 51 A S yaptırmamış beklenen down bilgisi verildi 3’lü tarama 1 51 A S yaptırmamış tabirlerinin yer aldığı aktarılan kararda hastanın aydınlatılmasının kelamlı ya da yazılı olarak yapılabileceği bildirildi
Hekimin kelam konusu aydınlatmayı hastanın anlayabileceği halde yapması gerektiğine dikkati çekilen kararda Davacının Ekim 2012’de tabip tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın tıpkı gün istenen A S Amniosentez testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu ileri sürülmesinin çelişkili olduğu öte yandan protokol defterinde yer alan amniosentez ve down sendromu konusunda bilgi verildiğine ait kayıtların aksinin davacı tarafça ispatlanmadığı anlaşılmaktadır kıymetlendirilmesi paylaşıldı
Dava konusu olayda tabibin çalıştığı özel hastanede amniosentez testinin yapılamadığı hekimin yalnızca gebelik takibi yaptığı ve amniosentez testini yapma imkanının bulunmadığı annenin diğer bir hastanede doğum yaptığı anımsatılan kararda tabibin amniosentez testi yaptırmayan hastadan amniosentez konusunda aydınlatıldığına dair imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı tabir edildi
Bu formda yazılı onam almasının hayatın olağan akışına ters olacağı kaydedilen kararda Sigortalı tabibin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini amniosentez ve detaylı USG üzere tetkikleri önerdiği davacıyı amniosentez ve down sendromu konusunda aydınlattığı davacının kendi iradesi yeterince amniosentez testini ve detaylı USG’yi yaptırmadığı ve sonuç olarak sigortalı tabibin tıbbi makus uygulamasının bulunmadığı ve kusursuz olduğu kabul edilmelidir tespitine yer verildi
